Augsburger Interim (15. Mai / 30. Juni 1548) - VD16 D 953. Benutztes Exemplar: München, BSB, Sign. 2 H.ref. 28 m (Lateinischer Text)
Genes. 1.
Eccles. 15.
Roman. 5.
Ephes. 2.
Iob. 25.
1. Corint. 5.
Roman. 5.
Roman. 5.
Ephes. 2.
Esaiae 66.
Iohan. 3.
Roman.3.
Ephes.1.
Esaie 53.
1. Pet. 2.
2. Cor. 5.
Roman. 3.
Psalm. 51.
1. Cor. 6.
Matth. 5.
Galat. 5.
Roman. 7.
1. Ioan. 1.
1. Cor. 1.
Galat.3.
Roman. 5.
Roman. 5.
Roman. 8.
Roman. 3.
1. Cor. 4.
Esaiae 59.
Marci 1.
Marci 1.
Roman. 4.
Psalm. 1.
Iacobi 2.
1. Cor. 13.
Ioan. 15.
Matth. 7.
Hebrae. 6.
Apoc. 22.
Iohan. 15.
Iacobi 2.
2. Reg. 6.
1. Cor. 9.
Psalm. 118.
Ephes. 4.
Matth. 24
2. Tim. 2.
1. Cor. 1.
Psalm. 2.
Matth. 8.
Actor. 1.
2. Pet. 1.
Matth. 16.
Actor. 15.
Actor. 13.
Timoth. 3.
Ioan. 3.
Galat. 3.
Galat. 5.
Actor. 8.
Iohan. 20.
Ioan. 2.
Matth. ult.
Matth. 10.
Augusti. de
civi. Dei, li.
10. cap. 6.
Hebr. 9.
1. Cor. 6.
2. Cor. 5.
Iohan. 1.
1. Ioan. 2.
Apoc. 13.
Hebr. 10.
Colloß. 1.
Ephes. 1.
Esaiae 63.
Esaiae 53.
Psalm. 47.
Hebr. 10.
Hierem. 31.
Hebr. 10.
Chrysost.
Malach. 1.
cōt. advers.
legis lib. 1.
cap. 20.
Genes. 14.
Iohan. 17.
1. Tim. 2.
August. in
Ioan. trac.
84.
Chrysost. ad
pop. homi. 69.
in 1. Cor. ho-mil. 41.
In ser. de iis,
qui in fide
hinc migra.
In Enchirid.
cap. 110. in
q. 2. ad Dul.
Augusti. de
spiritu et
lite. ca. 11.
De conse-cratione
Dist. 2. c.
Peracta,
et c. Re-latum.
Titum 1.
Matth. 15.
1. Cor. 7.
Hebr. 13.
Matth. 13.
1. Cor. 7.
Augsburger Interim (15. Mai / 30. Juni 1548) - VD16 D 953. Benutztes Exemplar: München, BSB, Sign. 2 H.ref. 28 m (Lateinischer Text)
1SACRAE
2
DECLA- 3RATIO,
QUOMODO IN
Ne- 4gocio
Religionis per usque ad definitionem
5Concilii generalis vivendum sit, in Comitiis
6
XV. Maii, Anno M. D.
7XLV III. proposita, et
publi- 8cata,
et ab omnibus Imperii
9ordinibus recepta.
10INTERIM.
11Christo Auspice
12PLUS ULTRA.
13Cum Gratia et Privilegio Imperiali.
14 15Excudebat .
16Anno M. D. XLVIII.
17QUANQUAM sacra 18
ab initio sui regiminis nihil magis in
19votis habuit, quam ut ea tractarentur et
20promoverentur, quae universo orbi
Chri- 21stiano
et in primis 22, tanquam dilectae patriae
23suae, ad honorem, utilitatem ac foelicem statum ipsius,
24conservandamque sub alis et foelici suae
admi- 25nistratione,
omnium ordinum pacem, concordiam et
26tranquillitatem ullo modo conducere possent: Tamen
27sua iamdudum satis perspicuis indiciis sensit et
28reipsa experta est, absque Christiana compositione vel
le- 29gitima
determinatione huius exorti perniciosissimi
con- 30troversae
religionis dissidii, ex quo hactenus omnes
di- 31scordiae,
rancores, bella, angustiae et gravamina statuum
32processerunt, ullam huiuscemodi firmae pacis, iustitiae et
33publicae tranquillitatis spem non superesse. Ideo sua
34
ante hac variis super ea re institutis colloquiis et
35tractationibus nullum non movit lapidem, quo exitiale
36hoc dissidium ad Christianam concordiam vel saniorem
37intellectum promoveretur.
38Verùm cum in persecutione illius operis res ipsa
de- 39clararet,
illud dissidium adeo altas egisse radices, ut iam
40non solum , verum etiam multas alias
Na- 41tiones
attingeret omnibusque eis commune esse coeperit,
42ita ut visum sit, huic tam gravi morbo ullo alio
conve- 43nientiori
remedio quam per viam universalis catholici
44Concilii subveniri non posse, Impetravit tandem ad
pre- 45ces
Statuum sua , post multas in ea re habitas
46tractationes, quod generale Concilium in 47
convocatum et celebrari coeptum sit.
48Quapropter et horum Comitiorum initio cum Statibus
49ita egit eosque permovit, ut insequentes sanctorum patrum
50maiorumque nostrorum vestigia, qui in negociis fidei
sem- 51per
ad sacra Concilia recurrere eisdemque obtemperare
so- 52liti
fuere, in adhaesionem et submissionem huius Concilii
53communiter consenserint ac ulterius suae
libe- 54rum
permiserint, de Christianis ac convenientibus mediis
55cogitare, quibus medio tempore usque ad finem ac
deter- 56minationem
Concilii omnes Status pie et pacifice simul
57vivere et habitare queant, ita ut nemo contra ius ac
aequi- 58tatem
gravetur. Et sicut sua tunc temporis
hu- 59iusmodi
Statuum consensum ac remissionem
clementis- 60simo
animo suscepit, ita et nunc non minus suscipit.
61De negocio vero ipso remissionis, tanquam per se
62gravissimo, sua hactenus paterno affectu
fideli- 63ter
et cum summa diligentia deliberavit Statuumque
sen- 64tentias
(sicut ipsimet sciunt) exquisivit; reque perpensa
65non sine dolore animi percepit, quam immensa
incom- 66moda
huic inclytae Nationi hactenus ex praedicto
dissi- 67dio
fuerint illata, quae calamitas et pernicies ex eodem
68impendeat, ita ut inevitabilis necessitas expostulet pro
69constitutione ac conservatione firmae pacis, iustitiae,
uni- 70tatis
ac pro tollendis discordiarum seminibus hanc rem
71usque ad progressum et determinationem generalis
Con- 72cilii
non in praesenti statu et confusione quasi suspensam
73relinquere, sed potius ad maiorem Christianam
concor- 74diam,
moderationem ac saniorem et propiorem
intelle- 75ctum
reducere variisque ingruentibus contrariis
opinioni- 76bus
amplius non connivere vel committere, ut per eas
77publica pax amplius turbetur et impediatur.
78Dum igitur sua in hoc tota est occupata,
79peropportune contigit, quod quidam viri magni status
80et nominis, proculdubio bono quodam zelo erga
Chri- 81stianam
concordiam, pacem et tranquillitatem et ex
ve- 82ro
erga patriam amore, adiunctum hoc consilium et
sen- 83tentiam
ipsorum suae proposuere, exactius
di- 84scutiendam
tradidere seque diligenter eam observaturos
85polliciti sunt.
86Id consilium sua nonnullis egregiis sacrae
87scripturae peritis ac probatis Doctoribus videndum
88commisit, Ex quorum relatione animadversum est, id si
89in recto Christiano sensu intelligatur, a nostra vera
Ca- 90tholica
religione et Ecclesiasticis doctrinis, statutis et
or- 91dinationibus,
exceptis duobus articulis, Communionem
92sub utraque specie et matrimonium Sacerdotum
concer- 93nentibus,
non abhorrere, sed ad promovendam ac
im- 94petrandam
pleniorem controversae religionis
Christia- 95nae
concordiam conservandamque in
pu- 96blicam
pacem et tranquillitatem conducere,
quemadmo- 97dum
et adhuc suae, attenta qualitate horum
tem- 98porum,
ita videtur nihilque magis in votis est, quam ut
99omnes ordines sub ipsius Caes[areo] regimine, sicut ex officio
100hoc suae incumbit, in religione concorditer et
pa- 101cifice
simul vivant et conveniant.
102Itaque sua communes Status, qui hactenus
103ordinationes et statuta universalis Ecclesiae
observa- 104runt,
requirit, clementer petens, ut et in posterum ea
ob- 105servent,
constanter in iis permaneant, perseverent nec
de- 106sciscant
vel quicquam immutent, quod se facturos esse
107constanter asseruerunt. Reliquos vero Status, qui
inno- 108vationem
instituerunt, pari modo sua
clemen- 109ter
et serio requirit, ut vel communibus Statibus sese
rur- 110sus
coniungant et cum illis in observatione statutorum
111ac caeremoniarum universalis Ecclesiae Catholicae
con- 112sentiant
vel saltem in doctrina sua et Ecclesiasticis
or- 113dinationibus
cum praedicto consilio sese omnino
confor- 114ment
nec ultra illud quicquam instituant vel attentent,
115Et casu, quo ulterius sese intromisissent, per omnia sese
116praefato consilio et confessioni conforment firmiterque
117in eo permaneant Et ut omnes Status ad promotionem
118publicae pacis, quietis et unionis praedictum scriptum
119pro nunc tolerent neque illud impugnent aut contra illud
120doceant, scribant aut concionentur, Sed omnes Status uni- 121versalis Concilii declarationem atque determinationem
pa- 122tienter
et obedienter expectent.
123Nihilominus sua omnem diligentiam
ad- 124hibebit
nihilque intentatum relinquet, quo Concilium
uni- 125versale
iuxta Statuum requisitionem quam primum
cele- 126bretur
et a praesenti Schismate
peni- 127tus
liberetur.
128Similiter et sua iam tota in eo est
occupa- 129ta,
ut Catholica quaedam Reformatio concipiatur, in
prae- 130sentibus
quoque Comitiis ipsis Statibus publicanda, de
131qua sperandum sit, ipsam usque ad determinationem saepe
132dicti Concilii ad tollendos abusus et scandala atque ad
133plantationem et conservationem Catholicae disciplinae,
134rationis vivendi et virtutum non parum frugiferam esse
135futuram.
136Et quum in saepe nominato consilio, sub rubrica »de
137Caeremoniis« inter alia contineatur, si quid in illis
succre- 138verit,
ex quo superstitio causari posset, ut illud tollatur
139etc., Reservat sua sibi in eo vel aliis articulis, ubi
140et in quantum opus fuerit, nunc vel deinceps omni
tem- 141pore
potestatem convenienter statuendi ac disponendi.
142Quicquid enim sua ad promovendam Dei
glo- 143riam,
ad componendam controversam Religionem,
con- 144servandam
firmam pacem, Iustitiam et tranquillitatem in
145, denique ad utilitatem
146et commodum communium statuum suscipere, instituere,
147efficere et promovere poterit, in eo sese iuxta officium
148suum Imperiale cum omni clementia sese exhibet
prom- 149ptissimam.
150[Art. 1] De Conditione
151Hominis Ante Lapsum.↑
152Deus creavit initio hominem ad imaginem
153et similitudinem suam eumque gratia ornavit
154et fecit per originalem iustitiam, ut esset
omni- 155bus
cum corporis tum animi viribus rectus
156nec agitaretur ullis turbidis et pravis motibus, Sed in eo
157caro spiritui atque inferiores animi vires superioribus, quae
158tantum ad bonum hortabantur, parerent.
159Cum igitur animus hominis tam bene constitutus
160esset, »reliquit eum Deus in manu consilii sui«, usque eo, ut
161non minorem haberet vim ad eligendum bonum quam
162malum.
163Quod si hac libertate sua usus fuisset recte et
man- 164datis,
quae ipsi Deus dederat, obedisset, bona, quae
accepe- 165rat
homo, atque iustitiam sibi et omni posteritati suae
conser- 166vasset,
nihilque ei ac posteritati ipsius defuisset ad bene
bea- 167teque
vivendum: non fames, non sitis, non frigus, non
168aestus, non dolor, non morbus, non mors eum afflixisset,
169omne denique peccatum atque vicium vitasset nec ab illis
170tanquam peccatorum stipendiis periculum ei ullum
po- 171sterisque
illius allatum fuisset.
174Verum postquam primus parens noster contra quam
175mandaverat Deus, fecit, incidit in poenam a Deo
176propositam et iustitiae originalis donum pulcherrimum
177amisit. Hinc carentia iustitiae huius una cum vicioso
con- 178cupiscentiae
habitu, quae spiritui et superioribus animi
vi- 179ribus
perpetuo repugnat, Quod peccatum (hoc est
pri- 180vationem
illius iustitiae, qua parte rationem subditam
red- 181debat
Deo una cum concupiscentia) in omnem
posteri-
182tatem suam propagavit, ut cum eo omnes, quotquot in
183hanc lucem aeduntur, homines nascantur, nec eo vacuus
184sit ullus, ne unius quidem diei infans, secundum
scriptu- 185ras.
186Hinc illud naturae nostrae vulnus, ut animalis homo
187non percipiat quae sunt Spiritus, nec eadem ante gratiam
188expetat atque libere eligat, cum concupiscentia et affectus
189carnis, qui in eo dominatur, inimicitia sit adversus Deum
190et a lege Dei abhorreat tantoque magis impediat in bono,
191quanto magis ad malum impellit.
192Et quanquam retinet homo talis libertatem arbitrii,
193licet infirmam et laesam, ex qua tanquam fonte profluunt
194et virtutes morales Ethnicorum et harum actiones, tamen
195ante gratiam Dei et reparationem ad iustitiam, quae
co- 196ram
Deo valeat, aspirare haud potest, sed est potius servus
197peccati, Satanae mancipium, inimicus Dei et malis huius
198mundi obnoxius. Premitur enim fame, siti, frigore, aestu,
199dolore, morbo et ad extremum morte ipsa evertitur. »Per
200unum enim hominem peccatum in hunc mundum
intra- 201vit
et per peccatum mors.«
202Hae autem istius primae praevaricationis poenae
re- 203natis
cum peccatoribus communes sunt: Illis tamen a
204Deo etiam ad exercitium adhibentur, iniustis vero et
im- 205piis
infliguntur ad poenam.
206Adde huc, quod in homine tali, quem peccatum
ori- 207ginale
depravavit, quoad natura tantum constat nec per
208gratiam instauratur, regnat una cum concupiscentia
pra- 209va
etiam Satan, qui eum vinculis servitutis suae
constri- 210ctum
tenet in eoque operatur, ut conversetur in desideriis
211suis faciens voluntatem carnis et cogitationum ac
origi- 212nale,
quod a parentibus traxit, peccatum actualibus
cu- 213mulet
sitque filius irae secundum , ut, si in hac
214miserrima conditione sua moriatur, iusto tandem Dei
iu- 215dicio
in gehannam coniectus aeternis ibi suppliciis
ple- 216ctatur,
ubi nec ignis eius (ut apud scriptum est)
217extinguetur nec vermis morietur.
218[Art. 3] DE REDEMPTIONE PER
219 dominum nostrum.↑
220DEus igitur, qui dives est in misericordia, nolens
peri- 221re
quos condiderat, filium suum misit in mundum,
222ut cum impossibile esset homini seipsum liberare, in
Do- 223mino
hoc nostro atque salvatore haberet redemptionem
224per sanguinem eius, ut scriptum est apud .
225Posuit enim Deus super eum iniquitates nostras, vt
226in corpore suo peccata ferret in cruce, affigens ea in ligno.
227Hic cum innocens pro nobis peccatoribus pateretur atque
228satisfaceret, redemit quidem nos, et Deum patrem ita
pla- 229cavit,
ut idem Pater miseros nos, et peccatis inquinatos
230ob sanguinem ipsius absolveret, ac sibi reconciliaret:
Ve- 231re
enim (inquit ) erat Deus in , mundum
232reconcilians sibi, non reputans illis delicta ipsorum.
233Et quanquam Deus gratuito et propter nomen suum
234propitius est nobis, et iniquitates nostras delet propter se,
235tamen ne sine ullo satisfactionis precio peccata
remitte- 236ret
ad ostensionem iustitiae suae, pro incomprehensibili
sa- 237pientia
et immensa bonitate sua, iustitiam cum
misericor- 238dia
miscuit, et voluit ut precium pro redimendis nobis
fi- 239lii
sui sanguine constitueretur, ut quas nos peccatores
da- 240re
deberemus poenas, easdem agnus ille innocentissimus
241perferret in cruce, nosque e vulneribus ipsius, quod nobis
242miseris deesset, redemptionis precium mutuari, et ad
libe- 243rationem
salutemque nostram usurpare possemus, ut cum
244misereatur nostri benignissimus Pater gratuito, non
ta- 245men
misereatur nisi interveniente sanguine filii sui, ut
246quod nobis hic gratis contingit, id tamen merito ac
iusti- 247tiae
acceptum ferre debeamus, ut quicunque
gloria- 248tur,
in hoc Domino redemptore et salvatore nostro
glo- 249rietur.
251IAm qui precioso sanguine redimitur, et cui
me- 252ritum
passionis applicatur, is continuo
iustifi- 253catur,
hoc est, invenit remissionem peccatorum suorum, a
254reatu aeternae damnationis absolvitur, et renovatur per
255Spiritum sanctum, atque ita ex iniusto fit iustus. Nam Deus
256quando iustificat, non humano tantum more agit cum
ho- 257mine,
ut ei ignoscat duntaxat, peccatum donet, et reum
ab- 258solvat,
sed facit etiam meliorem, id quod homines
tribue- 259re
neque solent neque possunt, Communicat namque cum illo
260de Spiritu suo sancto, qui purificat cor eius, et per
chari- 261tatem
in eodem corde diffusam incitat, ut quod bonum ac
262iustum est expetat, et expetitum opere ipso persequatur.
263Haec est vera illa iustitiae inhaerentis ratio, quam
desi- 264derabat
, cum hanc mitteret vocem: Cor mundum
265crea in me Deus, et spiritum rectum innova in visceribus
266meis. De hac scribit, Abluti estis, Sanctificati
267estis, Iustificati estis. Et cum inquit: Deum secundum suam
268misericordiam nos salvos fecisse per lavacrum
regenera- 269tionis
et renovationis Spiritus sancti, quem effudit in nos
270abundanter per salvatorem nostrum, ut
271iustificati gratia ipsius haeredes simus, secundum spem
vi- 272tae
aeternae.
273Quanquam autem iustitia haec, quae e fonte legis
spi- 274ritus
profluit, longe est abundantior quam fuit Scribarum
275atque Pharisaeorum iustitia, tamen in iis, qui hac praediti sunt,
276nihilominus concupiscentia repugnat spiritui, quoad hic
277vivitur: eo fit ut iidem illi mente quidem serviant legi Dei,
278carne autem legi peccati, et sine peccato non vivant.
279Cum igitur homo plenam iustitiae inhaerentis
perfe- 280ctionem,
quoad in hac terra vivit, non consequatur, certe
281, qui factus est nobis sapientia, iustitia,
sanctifica- 282tio,
et redemptio a Deo, nobis in hac etiam parte
benig- 283nissime
succurrit, quatenus et per communicationem
iu- 284stitiae
suae, iustitiam hominis de illa participantis,
inhae- 285rentem,
ut effecit, ita auget, ut de die in diem renovetur,
286donec in aeterna patria plene perficiatur, et per meritum
287sanguinis sui preciosi, atque iustitiam, quam constituit
per- 288fectissimam,
impetrat homini indulgentiam, ut quod
ho- 289mo
per infirmitatem suam minus potest, id per ipsius
290 perfectionem recuperetur ac condonetur. Hinc
il- 291la
consolatio: Filioli haec scribo vobis, ut non
292peccetis: Sed et siquis peccaverit, advocatum habemus
293apud patrem Iesum Christum iustum, ipse est propiciatio
294pro peccatis nostris.
295Concurrunt quidem Christi meritum et iustitia
in- 296haerens,
ad quam renovamur per donum charitatis.
Inhae- 297rens,
ut ex ea pie, iuste ac sobrie vivamus in hoc seculo,
ex- 298pectantes
beatam spem, et adventum gloriae magni Dei et
299salvatoris nostri, Sed meritum Christi, ut sit iustitiae
no- 300strae
inhaerentis causa, et ut cum in multis labamur
om- 301nes,
ac propter infirmitatem imperfectionemque nostram
302multa occurrant, quae animos nostros turbare, et ad
de- 303sperationem
sollicitare possint, in eodem merito et
pre- 304cioso
Christi sanguine respiremus, ac inveniamus, quo ad
305spem salutis firmissime niti valeamus. Nam in Christo
306Iesu Domino redemptore et salvatore nostro, quem
in- 307duunt
pii, et cum quo donantur eis omnia, secundum
308Apostolum, omnia nobis sunt firmissima, solidissima,
309et perfectissima, ut eisdem ipsis ad spem vivam recte
ful- 310ciamur.
311[Art. 5] DE UTILITATE ET FRUCTI- 312bus iustificationis.↑
313HAbent quidem iustificati pacem ad Deum per
Domi- 314num
nostrum Iesum Christum, eis namque Deus est
315placatus, misericors et propitius ut sperare possint, Si
316cum inimici essent, Deus reconciliaverit sibiipsos per
mor- 317tem
filii, multo magis fututum esse, ut reconciliati
salven- 318tur,
ut verbis Apostoli, quae consolationis plenissima
319sunt, utamur.
320Item, qui iustificantur, iidem etiam adoptantur Deo
[Blatt: 5v ] 321filii, ut haeredes sint Patris aeterni in coelis, cohaeredes
au- 322tem
Christi, authore Paulo, et iam habeant ius adeundae
323haereditatis illius, quae est vita aeterna.
324[Art. 6] DE MODO PER QUEM HOMO
325iustificationem accipit.↑
326ET si Deus non ex operibus iustitiae, quae fecit homo,
327sed secundum suam misericordiam iustificat eum, idque
328gratis, hoc est, sine merito eius, ut si gloriari velit, in
Chri- 329sto
tantum glorietur, cuius solius merito redimitur a
cri- 330mine,
et iustificatur: tamen Deus misericors non agit hic
331cum homine, ut cum trunco: Sed trahit eum volentem, si
332adultus sit. Talis enim non accipit beneficia illa Christi,
333nisi praeveniente gratia Dei, mens eius atque voluntas
mo- 334veatur
ad detestationem peccati. Nam cum peccatum
se- 335paret
inter Deum et nos, ut Esaias inquit, nemo ad
thro- 336num
gratiae et misericordiae accedere potest, nisi qui prius
337per poenitentiam ab eodem peccato fuerit aversus. Itaque
338Ioannes cum praepararet viam Domino, dixit: Agite
339poenitentiam, appropinquat enim regnum coelorum.
340Mox eadem gratia divina movet mentem in Deum
341per Christum, et hic motus est fidei, per quam homo sine
342haesitatione credens scripturis sanctis, et promissionibus
343quas eaedem afferunt, assentitur. Christus enim ipse, cum
344primo exegisset poenitentiam, mox fidem talem requirit,
345inquiens: Quoniam impletum est tempus, et
appropin- 346quat
regnum Dei, agite poenitentiam, et credite
Evan- 347gelio,
348Qui ita credit, et a divinae iustitiae timore, quo
uti- 349liter
concutitur, ad considerandam misericordiam Dei,
350et redemptionem per sanguinem Christi est conversus,
351hic erigitur, et movente gratia Dei concipit fiduciam atque
352spem, ut credat praeter spem in spe, praeter spem meriti
[Blatt: 6r ] 353sui, In spe misericordiae promissae, tribuens gloriam Deo,
354atque ita perducitur ad charitatem.
355Tali in Deum fide quicunque misericordiae divinae ac
356Christi merito innititur, seque eisdem committit, accipit
357promissionem spiritus, et sic iustificatur per fidem in
358Deum, secundum scripturas, ut ei non solum remittatur
359peccatum, sed idem etiam sanctificetur et renovetur per
360Spiritum sanctum. Ea namque fides impetrat donum
Spi- 361ritus
sancti, quo diffunditur charitas in cordibus nostris,
362quae quatenus ad fidem et spem accedit, eatenus per
iusti- 363tiam
inhaerentem vere iustificamur. Haec enim iustitia
fi- 364de,
spe ac charitate ita constat, ut si aliquam harum
iusti- 365tiae
huic subtraxeris, eandem ipsam mancam plane
reli- 366queris.
369CHaritas autem, quae est finis praecepti, et plenitudo
370legis, simul ac iustificationem ingreditur, foecunda
371est, iamque omnium bonorum operum semina intra seipsam
372includit. Quae ut parata est ferre bonos iustitiae fructus,
373ita fert eos in iustificato quamprimum, et quoties debet,
374eique operandi facultas impedimento aliquo non
adimi- 375tur.
Itaque fides, quae per dilectionem non operatur, non
376videtur viva, sed sterilis potius ac mortua, authore
Iaco- 377bo.
Quinimo homo quantalibet fide praeditus, si ei desit
378charitas, manet in morte, ut Ioannes testatur, cum
prae- 379sertim
charitas iam esse debeat pars vitae aeternae in
no- 380bis
inchoatae, et tandem per glorificationem perficiendae.
381Quanquam enim fides et spes desinent, cum
migraveri- 382mus
in illa aeterna tabernacula, charitas tamen manebit,
383et in eadem ipsa nobiscum introibit, ut secundum eam
384beatissime vivere, ac Deo, qui tum nobis erit omnia,
sem- 385piterno
aevo frui possimus, Est tamen fides nihilominus
386vera, qua Christiani ab infidelibus discernuntur, quatenus
[Blatt: 6v ] 387scripturis et revelatis a Deo assentiuntur, etsi eadem a
cha- 388ritate
disiuncta sit.
389Ex hoc maximo Dei dono, quod quanto magis in
390nobis augescit, tanto magis vetustas carnis nostrae
immi- 391nuitur,
quae manant tanquam e fonte bona opera ad
salu- 392tem
cuiusque iustificati tam necessaria sunt, ut qui ea non
fe- 393cerit,
cum tenetur, gratiam Dei amittat, et tanquam
pal- 394mes
inutilis excindatur a Christo, et in ignem proiiciatur,
395ut Christus ipse in Evangelio suo docet.
396Et quanquam opera haec talia sunt, ut Deus iure
397quodam suo ea a nobis exigere possit, et sancti etiam, si
398omnia quae eis praecepta sunt, fecerint, et agnoscere et
di- 399cere
debeant, se esse inutiles servos, tamen cum ex
charita- 400te
profluant, et gratiae Dei effectus sint, ac quia Deus
se- 401cundum
suam voluntatem operantibus mercedem
libera- 402lissime
promisit, eadem et temporalium bonorum, et
aeter- 403nae
vitae remuneratione dignatur, secundum Apostoli
te- 404stimonium,
inquientis: Abundate in omni opere bono,
405scientes quod labor vester non est inanis in Domino.
406Non enim est iniustus Deus, ut obliviscatur operis vestri
407et dilectionis, quam ostendistis in nomine eius.
408Ac iustificati iam et servi facti iustitiae, membra sua
409exhibentes serva iustitiae ad sanctificationem, cooperante
410gratia bonis operibus abundant, et quanto magis eisdem
411abundant, tanto maiora iustitiae incrementa ipsis
adiun- 412guntur,
ut qui iusti sunt, iustiores fiant. Ne verearis,
in- 413quit
scriptura, iustificari ad mortem. Item, Qui iustus est
414iustificetur adhuc. Et qui in Christo fructuosus est,
repur- 415gatur
a patre coelesti, ut fructum copiosiorem ferat, ut
416Christus ipse docet. Et haec est illa ex operibus
iustifica- 417tio,
de qua Iacobus frater Domini.
418Quod reliquum est, etsi opera a Deo mandata ut
ne- 419cessaria
ad salutem, sunt praecipue urgenda, iuxta illud
420Christi, Si vis vitam ingredi, serva mandata: Quae
421tamen praeceptis superaddita aut pie aut honeste
susci- 422piuntur,
ipsa etiam commendanda sunt, ne a spiritu sancto
[Blatt: 7r ] 423multa horum in scripturis sanctis commendante
discre- 424pemus,
alias relinquere aut vendere omnia, et sequi
Do- 425minum:
Item servare virginitatem aut continentiam,
bo- 426num
et utile non esset. Quinimo David cum saltaret
an- 427te
Arcam, iure fuisset irrisus a Michol. Item Paulus
fru- 428stra
remisisset salarium iis, quibus verbum Dei
praedica- 429verat.
430Breviter discernenda sunt opera supererogationis,
431quae supra praeceptum (ut verbo Chrysostomi utamur)
432fiunt, ab iis, quae contra fiunt. Haec enim Christus ipse
433damnat ut fermentum Pharisaeorum. At illa Spiritus
san- 434ctus
in scripturis loquens commendat, inquiens,
Volun- 435taria
oris mei beneplacita fac Domine.
436[Art. 8] DE FIDUCIA REMISSIO-
437nis peccatorum.↑
438HIc cavendum est, ne aut homines faciamus securos
ni- 439mis,
sibique fidentes, aut anxia dubitatione in
despera- 440tionem
impellamus. Itaque cum Paulus dicat, Se quidem
441nullius peccati conscium, sed in hoc tamen non
iustifica- 442tum
esse, homo non potest sine dubitatione propriae
infir- 443mitatis
aut indispositionis credere sibi peccata remissa esse,
444Sed tametsi non debet se in se ipso iactare, non ita tamen
445terrendus est, ut de promissis Dei, deque mortis et
resurre- 446ctionis
Christi efficacia dubitet, et desperet se remissionem
447peccatorum, et salutem consequi posse, Quin ei omnis
448spes et totius fiduciae certitudo esse debet in precioso
san- 449guine
Christi, qui effusus est propter nos, et propter
no- 450stram
salutem, in quo ipso respirare nos atque confidere et
451possumus certo et debemus, confirmante nos Spiritu
san- 452cto,
qui dat testimonium spiritui nostro, quod simus filii
453Dei.
[Blatt: 7v ] 455NUnc de Ecclesia, quae est universitas Christifidelium,
456agendum videtur, in quam Spiritus sanctus ita
con- 457trahit
ac iungit renatos atque Christianos, ut sint una
do- 458mus,
unum corpus, ab uno Baptismo et una fide, quae,
459authore Paulo, una est in omnibus Christianis. Itaque etsi
460necesse est vitam Christianorum, ut ad perfectum finem,
461quo tendit Ecclesia, perveniatur, bonam esse ac piam,
ne- 462mo
tamen sibi persuadeat, ullam vitae probitatem sibi
pro- 463futuram
esse, nisi se huic fidelium unitati et communioni
464iunxerit atque accommodaverit: Sit igitur Ecclesia domus
465Dei viventis, et corpus illud, cuius caput est Christus:
466Multi enim unum corpus sumus in Christo, inquit
Pau- 467lus.
Pro hac Ecclesia idem Dominus noster Iesus Christus 468se tradidit, ut eam sanctificaret, mundans ipsam lavacro
469aquae in verbo vitae, ut exhiberet sibi gloriosam, non
ha- 470bentem
maculam, aut rugam, aut aliquid huiusmodi, Sed
471ut sit sancta, et immaculata. Ac cum Ecclesia unica sit illa
472columba, et corpus unum, certe ut hanc solam spiritu suo
473sanctificat, et fovet Christus: ita extra eam dona gratiae
474suae tribuit nemini. Qui igitur in communione huius
cor- 475poris
non est, nihilomagis Spiritusancto vivificatur ad
sa- 476lutem
aeternam, quam ullum membrum naturale a
corpo- 477re
suo abscissum atque avulsum ad vitam naturalem, eo quod
478spiritu vitali, ab uno suo capite defluente, non amplius
ve- 479getatur.
Itaque credendum est, neminem extra Ecclesiam
480Christianam, et communionem eius spiritualem, vitam
481aeternam consequi posse. Communionis autem huius eam
482esse rationem, ut cum spiritus Christi ab eo, ut capite
dela- 483batur
in corpus suum, hoc est, Ecclesiam, et omnia
mem- 484bra
huius permeet, singula membra percipiant ex eo,
quan- 485tum
sibi satis sit ad salutem, et quod singulis bonum
con- 486tingit,
id omnibus commodare, atque adeo universitati ipsi
487consulere. Nam (ut ait Apostolus) crescunt membra in
488charitate per omnia in illo, qui est caput Christus, ex quo
489totum corpus compactum et connexum, per omnem
iun- 490cturam
subministrationis, secundum operationem
unius-
[Blatt: 8r ] 491cuiusque membri, augmentum corporis facit in
aedificatio- 492nem
sui, in charitate. In tali coniunctione atque societate
493hominum est summa coniunctio, dum membra pro se
in- 494vicem
sollicita sunt, et sive patitur membrum unum,
pati- 495untur
omnia membra, sive gaudet unum membrum,
con- 496gaudent
omnia membra.
497Et quanquam Ecclesia, quatenus constat membris
ta- 498libus,
quae secundum charitatem vivunt, Sanctorum est
499tantum, et eatenus spiritualis et invisibilis, eadem tamen
500etiam sensibilis est, qualem Christus ipse monstrat,
inqui- 501ens,
Dic Ecclesiae. Ad hanc eandem pertinent Episcopi,
502qui regant populum, quem Christus sanguine suo
acqui- 503sivit:
Pertinent alii item ministri, Dedit namque Deus
504quosdam quidem Apostolos, quosdam autem Prophetas,
505alios vero Evangelistas, alios pastores et Doctores. Ad
506hanc eandem Ecclesiam pertinet verbum Dei, quod in
au- 507res
influit: Pertinent Sacramenta: pertinent claves
ligan- 508di
atque absolvendi: Pertinet potestas corcëndi per
ex- 509communicationem:
Pertinet ius ordinandi ministros
Ec- 510clesiae:
Pertinent vocationes ad munera Ecclesiastica:
511Pertinet denique ius sanciendi canones. Debent autem, quae
512ad sensibilem et externam Ecclesiae partem pertinent,
ser- 513vire
ad consummationem sanctorum in opus ministerii, in
514aedificationem corporis Christi. Iam in Ecclesia non
so- 515lum
sancti, sed etiam mali, ut huius membra, licet arida,
516versantur. Unde eam Christus modo reti in mare iacto,
517et tam bonos quam malos pisces comprehendenti, modo
518agro seminato, bonas fruges et zizania simul ferenti
com- 519parat:
Nam qui membra facti sunt Ecclesiae per Baptisma,
520recidunt saepe in crimina, faciuntque se servos peccati, atque
521aeternae damnationis reos. Et quanquam gratiam
commu- 522nionis
sanctorum et spiritualis Ecelesiae amittunt, haerent
523tamen nihilominus in externa Christianorum societate
524atque Ecclesia, audiunt verbum Dei, et Sacramenta capiunt,
525et alia item sensibilia cum Ecclesia habent communia, nisi
526vel per excommunicationem iustam, vel per schisma, vel
[Blatt: 8v ] 527per haeresim, vel per defectionem a fide Christiana
abscin- 528dantur.
529Misera est quidem conditio eorum, qui ex peccato
530mortali languent, et a spirituali communione remoti, in
531periculo aeternae damnationis versantur. Sed quia tamen
532eis verbum Dei audire, et Sacramentis item uti licet,
utili- 533ter
hisce tanquam instrumentis divinae gratiae in
commu- 534nionem
Sanctorum restitui facilius possunt, praesertim
535cum in Ecclesia etiam externa Spiritus sanctus salutem
536per verbum Dei et Sacramenta operetur. Verum
Schis- 537matici,
Haeretici, et a fide Christiana desciscentes, quia
538non solum a Spirituali, sed etiam externa Ecclesiae
socie- 539tate
seiuncti sunt, quamdiu in hoc calamitoso sunt statu,
540non habent quo possint iuvari ac recreari: Imo tanquam
541membra a toto Ecclesiae corpore abscissa in suam
ipso- 542rum
pernitiem putrescunt, non digni, qui in ulla corporis
543Christi parte consistant, cuius unitatem tam turpiter
scin- 544dunt
atque lacerant. Hinc illud Apostoli: Hominem
hae- 545reticum
post unam et alteram admonitionem devita,
sci- 546ens
quia subversus est, qui huiusmodi est, et delinquit,
547cum sit proprio iudicio condemnatus.
548[Art. 10] DE NOTIS ET SIGNIS
549Ecclesiae verae.↑
550AC quoniam varii sunt coetus humanae consociationis,
551operae precium est notas et signa, quibus Ecclesia ab
552aliis societatibus humanis discernatur, nosse: cum
praeser- 553tim
qui ab Ecclesia vera deficiunt Schismatici atque
Hae- 554retici
constituant suos coetus, eisque authoritatem et
no- 555men
Ecclesiae adiungere non dubitent, et alii eorum alio
556in loco Christum esse dicant: a quibus ut caveamus
no- 557bis,
Christus ipse monet. Sunt igitur signa Ecclesiae
ve- 558rae,
hoc est, magnae illius domus, in qua non solum sunt
559vasa aurea et argentea, sed et lignea et fictilia: et quaedam
[Blatt: 9r ] 560in honorem, quaedam in contumeliam: doctrina sana,
561et rectus Sacramentorum usus, quibus ab Ethnicorum
562et Iudaeorum coetibus Ecclesia disiungitur, quorum
563utrique et sana doctrina, et Sacramentis novi
Testamen- 564ti
carent. Tertium signum est unitas, quae vinculo
cha- 565ritatis
et pacis continetur, ac membra Ecclesiae ita
con- 566glutinat,
ut non solum quod perpetuus sanctorum
con- 567sensus
ab Apostolis usque ad nos recepit et approbavit,
568idem sentiant, sed etiam idem loquantur, monente
Apo- 569stolo:
Obsecro autem vos per nomen Domini nostri Iesu
570Christi, ut id ipsum dicatis omnes, et non sint in vobis
571Schismata, sitis autem perfecti in eodem sensu, et in
ea- 572dem
sententia. Quartum signum Ecclesiae verae est, quod
573sit Catholica et universalis, hoc est, per omnia loca et
574tempora diffusa, et per Apostolos, eorumque successores
575continuata usque ad nos successione, propagata usque ad
576fines terrae, iuxta promissiones Dei: Postula a me et
da- 577bo
tibi gentes haereditatem tuam, possessionem tuam
ter- 578minos
terrae. Item, Multi venient ab occidente et
orien- 579te,
et recumbent cum Abraham, Isaac et Iacob in regno
580coelorum. Item, Et eritis mihi testes in Hierosolima, et in
581omni Iudaea et Samaria, et usque ad ultimum terrae. Item,
582Et ego rogabo patrem, et alium paracletum dabit vobis,
583ut maneat vobiscum in aeternum, spiritum veritatis, quem
584mundus non potest accipere.
585Haec duo signa distinguunt Ecclesiam Christianam
586a schismaticorum atque haereticorum gregibus, qui
vincu- 587lum
pacis rumpunt, et a Catholica unitate seipsos in
588suam ipsorum perniciem divellunt, dum partem suam toti
589atque universae Ecclesiae anteferunt.
590[Art. 11] DE AUTHORITATE ET
591potestate Ecclesiae.↑
[Blatt: 9v ] 592ET si scriptura, ut Christus inquit, solvi non potest, et
593idcirco immobilis et omni humana authoritate
ma- 594ior
est, tamen fuit penes Ecclesiam authoritas
discernen- 595di
scripturas veras ab adulterinis. Hinc Canon
scriptu- 596rarum
qui germanas a falsis, quae sub nomine
Aposto- 597lorum
atque discipulorum Domini obtrudebantur,
di- 598screvit.
599Et ut Ecclesia huius rei authoritatem potestatemque
600habuit semper, sic etiam interpretandi, atque adeo ex eisdem
601scripturis eliciendi et explanandi Dogmata. Quippe cum
602huic spiritus sanctus non desit, qui ipsam in omnem ducat
603veritatem, quemadmodum Christus ipse promisit. Hinc
604illud Petri, Omnis Prophetia scripturae propria
interpre- 605tatione
non fit, sed spiritu sancto inspirati sic locuti sunt
606sancti Dei homines. Atque haec interpretandi potestas cum
607primis necessaria est, in iis praesertim, quae difficilia sunt
608intellectu, id quod res ipsa docet.
609Habet praeterea Ecclesia traditiones a Christo et
610Apostolis per manus Episcoporum adhaec usque tempora
611delatas, quas qui convellit, is negat eandem columnam
612esse et firmamentum veritatis. Huius generis sunt
Baptis- 613mus
parvulorum et alia.
614Constat item potestatem coërcendi atque
excommu- 615nicandi
esse penes Ecclesiam, idque ex instituto Christi de
616potestate ligandi, cui consentaneum est illud Apostoli:
617Tollite malum ex vobis.
618Habet item potestatem iurisdicendi. Nam cui
com- 619petit
ius coërcendi, et potestas iurisdicendi deesse non
620potest.
621Ac si quaestiones dubiae oriantur in Ecclesia, habet
622quidem haec potestatem iudicandi de eisdem atque
decer- 623nendi,
idque per Synodum. Et quod haec in spiritu sancto
624legittime congregata decernit, Spiritus ipse sanctus
decer- 625nere
videtur, iuxta illud Concilii Hierosolymitani:
Vi- 626sum
est spiritui sancto et nobis. Itaque saluberrimam esse
627Conciliorum authoritatem dubitare debet nemo.
[Blatt: 10r ] 628Et quod ex eodem Concilio Hierosolymitano
intel- 629ligitur,
est etiam penes Ecclesiam potestas constituendi
630Canones, idque ad utilitatem Ecclesiae, cuius potestas
om- 631nis
est ad aedificationem, et non ad destructionem.
633HAbet Ecclesia doctrinam divinitus traditam, quae
634populo explicanda est: habet sacra et externa, quae
635pie et salubriter ad utilitatem Christianorum tractanda
636sunt atque explicanda, Quo minus ministri, qui
muneri- 637bus
ad has res necessariis funguntur, eidem Ecclesiae
de- 638esse
vel possunt vel debent. At munera quidem haec
om- 639nibus
Christianis communia non sunt: verum Deus ipse
640initio dedit quosdam quidem Apostolos, quosdam
Pro- 641phetas,
alios vero Evangelistas, alios autem Pastores et
642Doctores ad consummationem sanctorum in opus
mini- 643sterii,
in aedificationem corporis Christi. Itaque tempore
644Apostolorum non omnibus data fuit potestas ad
fun- 645ctionem
munerum Ecclesiae, sed certis tantum iisque ad
ea- 646dem
ipsa segregatis. Nam cum Antiochiae esset
Barna- 647bas,Lucius, Manahen, et Saulus, ministrantibus illis
Do- 648mino
(ut Lucas in Actibus Apostolorum scripsit) et
ie- 649iunantibus,
dixit illis Spiritus sanctus, Segregate mihi
650Saulum et Barnabam in opus, ad quod assumpsi eos.
Ca- 651vendum
est igitur nobis, ne spiritale sacerdotium, quod
652omnibus Christianis, quos Spiritus sanctus unxit,
com- 653mune
est, cum hoc externo atque ministeriali, quod non
654omnium est, sed eorum tantum, qui ad hoc vocati atque
ri- 655te
ordinati sunt, confundamus. Quod sine gravi ac
per- 656niciosa
Ecclesiarum perturbatione atque calamitate
acci- 657dere
non potest.
[Blatt: 10v ] 660ATque ut Ecclesia, quae est unius capitis, hoc est
Chri- 661sti,
unum corpus, eo facilius in unitate contineri
pos- 662set,
etsi multos habet Episcopos, qui populum eius, quem
663Christus precioso sanguine suo acquisivit, regant, idque
iu- 664re
divino, Unum tamen in remedium schismatis, qui
cae- 665teris
omnibus praesit, cum plenitudine potestatis summum
666Pontificem habet, idque pro praerogativa Petro concessa,
667Quod ipsum quam utile sit ad avertenda ab Ecclesia
schis- 668mata,
satis constat iis, qui non ignorant a contemptu
hu- 669ius
summi Sacerdotis plerunque schismata orta esse, ut
Cy- 670prianus
scribit, et res ipsa testatur. Qui igitur Cathedram
671Petri tenet summus Pontifex, eo iure, quod Petrus accepit
672a Christo dicente, Pasce oves meas, universam Ecclesiam
673et gubernat, et gubernare debet. Qua tamen potestate sua
674uti debet non ad destructionem, sed ad aedificationem.
675Hanc autem plenitudinem potestatis, sic videtur Christus 676Petro eiusque successoribus dedisse, ut reliquis Episcopis
677partem sollicitudinis eis commissae non abstulerit, sed
sua- 678rum
Ecclesiarum et diocoesium veros iure divino
Episco- 679pos
esse voluerit. Debent autem Christiani omnes et
Pon- 680tifici
summo, et singuli suis etiam Episcopis parere,
iux- 681ta
illud Apostoli, Obedite Praepositis vestris, qui
vigi- 682lant
pro animabus vestris.
685SAcramenta duabus potissimum de causis divina
au- 686thoritate
instituta sunt. Altera, ut sint signa et notae
687quaedam magnae illius congregationis, quae est Ecclesia,
688In nullum enim nomen coagulari homines possunt, nisi
689aliquo signaculorum vel Sacramentorum visibilium
con- 690sortio
colligentur. Quamobrem Dominus noster Iesus 691Christus societatem novi populi sacramentis numero
pau- 692cissimis,
observatione facilimis, significatione
praestantis- 693simis
colligavit, Baptismo videlicet, Confirmatione,
Eu-
[Blatt: 11r ] 694charistia, Poenitentia, Extrema unctione, Ordine et
Ma- 695trimonio.
Altera vero est, ut non solum significent, sed
696etiam sanctificent et conferant invisibilem Dei gratiam,
697non propria rerum externarum virtute, aut merito
mini- 698stri,
sed Domini instituentis ac secretius operantis. Itaque
699etsi decet bonum esse Sacramentorum ministrum, tamen
700malus etiam potest ea utiliter dispensare.
702AC primo quidem, quia homini ad salutem
necessa- 703rium
est, ut regeneretur in novam creaturam, cum
704alias natura sit filius irae, instituit Christus ipse
Sacramen- 705tum
Baptismi, ut sit lavacrum illius nostrae
regeneratio- 706nis:
quod sane homini non minus est necessarium ad
vi- 707tam
novam atque spiritualem, quam nativitas carnalis ad
708vitam naturalem, Nec salutem quisquam consequi potest,
709nisi aqua et Spiritu sit renatus, ut Christus ipse testatur:
710Hoc igitur Sacramentum abluit nos, sanctificat, iustificat,
711hoc Sacramentum facit, ut consequamur remissionem
pec- 712catorum
nostrorum, Originalis atque actualium: hoc denique
713Sacramentum tale est omnino, tanque salutare, ut qui eo
714initiatur, induat Christum, ut Paulus scribit.
715Constat autem Sacramentum hoc verbo Dei et
716aqua, Nam simulac verbum ad elementum accedit, fit
Sa- 717cramentum,
cuius lavacro regeneramur et mundamur ab
718omni peccato. Itaque quoties aquam corpus abluentem
719cernimus foris, toties Spiritum quem non cernimus, intus
720plus operari cogitemus.
721Iam formam verborum, sine quibus Mysterium hoc
722confici non potest, Christus Apostolis tradidit, cum
prae- 723ceperit,
ut in nomine patris et filii et spiritussancti
bapti- 724zarent.
Huic praecepto Domini, quoties Baptismus
con- 725fertur,
et fides accipientis, si adultus sit, pro infantibus
726vero cum suscipientium eos, et pro ipsis
confitenti- 727um,
tum totius Ecclesiae fides, et fungentis Ministri
[Blatt: 11v ] 728verbum innititur, quatenus hic ait: Ego te baptizo in
no- 729mine
Patris et filii et spiritus sancti.
730Ac nobis quidem videtur ad excitandam fidem,
731consolationemque adultorum vehementer pertinere, ut
in- 732telligant,
qui in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti
733baptizantur, Se iam potestate, virtute et potentia Patris,
734et Filii, et Spiritus sancti consecrari ac sanctificari, seque
to- 735tos
reconciliari Deo, et iam peculium Dei fieri, qui est
Pa- 736ter,
et Filius, et Spiritus sanctus, in cuius tutelam iam
tran- 737seunt,
seque foedere sempiterno cum Deo iungunt, quatenus
738Diabolo eiusque operibus abrenuntiant, promittuntque se
739Deo militaturos.
740Quod autem ad munus baptizandi attinet, etsi hoc
741ad Sacerdotes maxime pertinet, tamen Laicus etiam recte
742et utiliter in casu necessitatis baptizare potest. Nec, si
Hae- 743reticus
baptizarit, dummodo debita materia, forma ac
in- 744tentione
utatur, Sacramentum hoc iterandum est, cum
745hoc idem non dignitate ministri, sed veritate verbi divini,
746et Spiritus sancti virtute constet.
747Quanquam autem baptismus aufert omnia
inquina- 748menta
nostra secundum scripturas, hic tamen non omnem
749viciatae naturae languorem aufert, ut supra etiam
monui- 750mus.
Relinquit enim concupiscentiam ad malum
incli- 751nantem,
reatu ipso sublato. Concupiscentia autem illa
con- 752tra
bonum in homine spiritum pugnare non desinit,
quo- 753ad
in hac terra vivimus.
754In quo tamen ipsa baptismi virtus nobis non deest,
755ut quae non solum peccati omnis reatum semel ademit,
756sed contra concupiscentiam adhuc haerentem in nobis, et
757desideriorum bella cientem firmat vires nostras per
spi- 758ritum
sanctum, quo ipso ita munimur contra omnem
con- 759cupentiae
vim, ut resistere ei ac praevalere possimus,
mo- 760nente
Apostolo, Spiritu ambulate, et desideria carnis non
761perficietis.
763ATque ut homini ad vitam corporis non solum necesse
764est, ut nascatur ac sit, sed etiam ut crescat, atque
nutria- 765tur,
ita eidem ad salutem non solum necesse est
regenera- 766ri,
verumetiam in bono confirmari, et per virtutem
Spi- 767ritus
sancti augeri. In quam rem institutum est
Sacramen- 768tum
cum primis utile, ipsa nimirum Confirmatio, quam
769celebrarunt Apostoli, cum Samaritanis imponerent
ma- 770nus,
cum utili huius efficatia, ut in Actibus Apostolorum
771scriptum est. Et quod hic egerunt Apostoli, Christi
no- 772mine
fecerunt, et in mysterio hoc inducendo, non aliter
773quam in aliis partibus muneris sui, vicem Christi gessisse
774videntur. Innititur autem mysterium hoc promissionibus
775Christi de gratia Spiritus sancti, huiusque missione. Ego
776mittam promissionem patris in vos. Item, Paracletus
au- 777tem
spiritus, quem mittet pater in nomine meo, ille
doce- 778bit
vos omnia. Et quanquam Sacramentum
Confirma- 779tionis
initio impositione manuum tantum celebratum
780fuit, tamen Ecclesia sub ipsis statim Apostolorum
tempo- 781ribus,
ex eorundem traditione, ut externo signo internam
782Spiritus sancti unctionem designaret, ritui eius adhibuit
783Chrisma, cum impressione signi sanctae crucis, quem
mo- 784rem
eumque pervetustum Ecclesia Catholica approbare
785non desinit, et credit quos famulos suos Deus
regenera- 786vit
ex aqua et spiritu, eosdem hoc Mysterio ita
consigna- 787ri,
ut septiformem Spiritum sanctum Paracletum de
coe- 788lis,
Spiritum sapientiae et intellectus, Spiritum consilii et
789fortitudinis, Spiritum scientiae et pietatis ac timoris
ca- 790piant.
Haec cum credat, et in huius Sacramenti
admini- 791stratione
testificetur Ecclesia Catholica, quae est optima
792mysteriorum Dei interpres, qui aliter sentit, eandem
ne- 793gat
veritatis columnam esse atque firmamentum.
794Vis igitur Sacramenti huius est, ut qui eo
confir- 795mantur,
accipiant Spiritum sanctum, quo in via salutis
796progredi, perseverare, et tentationibus atque insidiis
car-
[Blatt: 12v ] 797nis, mundi, Diaboli, foeliciter resistere possint.
798Ac quia plerique eorum, qui baptizantur infantes
799sunt, nec fidei professionem per se aedunt, conveniet ut
800pueri, cum iam adulti, et de religione Christi iam satis
in- 801structi,
ad percipiendum Confirmationis Sacramentum
802accedunt, fidem Christi et obedientiam Ecclesiae suo etiam
803ore profiteantur, et ieiuni atque confessi, hoc sacro
Myste- 804rio
inicientur, quemadmodum per Concilium
Aurelia- 805nense
constitutum est. Non tamen censemus propterea
806parvulos ab hoc Sacramento repellendos esse, cum
Chri- 807stus
ipse non dubitarit, eis manus imponere. Non enim
808legem hic damus Ecclesiis. Minister autem huius
Sacra- 809menti
sit Episcopus, id quod consensu totius Ecclesiae
Ca- 810tholicae,
et Apostolorum Praxi comprobatur.
813AC quoniam homines renati saepe in gravia crimina
814incidunt, instituit Christus Sacramentum
poeniten- 815tiae,
quod post Baptisma sit nobis tanquam secunda
ta- 816bula
in naufragio. In hunc enim usum tradidit clavem
817solvendi, inquiens, Accipite Spiritum sanctum, quorum
818remiseritis peccata, remittuntur eis, Simulac enim
pecca- 819torem
peccati sui poenitet vere, idemque cum fiducia
acce- 820dit
ad thronum misericordiae, et credit hoc Sacramento
821accipi, quod Christus promisit, fit ei sicuti credit, nec deest
822Sacramento huic, quod promissum est, ut enim
Sacramen- 823ta
alia, sic et hoc vim habet sanctificandi. Consistit autem
824Sacramentum hoc in absolutione Sacerdotis, quae
institu- 825to
et verbo Christi nititur, qui in hanc rem potestatem
826suam delegat Sacerdotibus, inquiens, Sicut me misit pater,
827et ego mitto vos, Accipite Spiritum sanctum, quorum
re- 828miseritis
peccata, remittuntur eis. Sed quia tamen
Sacer- 829dos
non solum habet potestatem remittendi, verumetiam
830ligandi, cum utraque simul divinitus tradatur, videtur
eate-
[Blatt: 13r ] 831nus potestatem iudicandi accipere, quatenus hanc
utrius- 832que
clavis potestatem accipit, nec eam exercere posse, nisi
833intelligat utrum remittere, an retinere debeat. Tale autem
834iudicium non potest aliunde, quam ex confessione oris et
835peccatorum enumeratione hauriri. Nam cum plaeraque
ho- 836minum
delicta sine teste committantur, occulta autem
cri- 837mina
animam etiam saucient, atque occidant, ac manifestis
838interdum graviora, et periculosiora sint, Sacerdos de his
839non sane iudicare potest, nisi qui commisit, ea recenseat et
840confiteatur, et haec sua quasi vulnera ipse aperiat.
841Itaque quatenus ad sananda hominum delicta
poeni- 842tentiae
remedium monstratum est, eatenus etiam confessio
843poenitentis cum enumeratione peccatorum nobis
com- 844mendata
videtur. Quare ut Sacramentum Poenitentiae,
tan- 845quam
salutare et necessarium probandum est populo
846Christiano, ita ipsa etiam confessio et peccatorum
enume- 847ratio,
quae ut non nimis laxanda est, ita vicissim non
ni- 848mis
astringenda. Delicta enim quis intelligit? Itaque
enu- 849meranda
sunt peccata, quae non quidem anxie nimis, sed
850tamen diligenter cogitanti, et sese excutienti in mentem
851veniunt: Quae autem in mentem non veniunt, generali
con- 852fessioni
recte includuntur, et nihilo ea minus remittuntur,
853quam si ea confitendo enumerasses. Et quoniam hic ex
ab- 854solutione
quaeritur venia, non tantum oneris imponit
855Confessio, quantum consolationis absolutio credenti affert.
856Iam etsi illa satisfactio, quae culpam et aeternam
poe- 857nam
expiat, soli Christo tribuenda est, satisfactio tamen,
858quae in poenitentiae fructibus consistit, maxime autem in
859ieiunio, Eleemosyna, et oratione, sive a nobisipsis
susce- 860pta,
sive a Parochis et dispensatoribus Sacramentorum
861iniuncta, si ex fide et charitate peragitur, peccatorum
cau- 862sas
excindit, et peccati reliquiis medetur, ac temporalem
863poenam vel tollit vel mitigat, et in exemplum denique
ad- 864hibetur.
865Sed ut ad absolutionem Sacerdotis, in qua consistit
866vis Sacramenti Poenitentiae, redeamus, forma eius et
ver-
[Blatt: 13v ] 867bum tale esse debet, ut qui confitetur, audire atque
intellige- 868re
possit, sibi virtute, merito ac beneficio Christi peccata
869remitti, iuxta huius institutum et verbum, Quorum
remi- 870seritis
peccata, remittuntur eis. Nam hoc munus est Dei,
871cum ministerium sit Sacerdotis, ut verbis Ambrosii
uta- 872mur.
875QUi iam per Sacramentum poenitentiae revixit in
Do- 876mino,
ei item necesse est ali, et in bono spirituali
cre- 877scere.
Instituit igitur Christus Sacramentum Eucharistiae
878sub visibili specie panis et vini, quod verum Christi
cor- 879pus
et sanguinem nobis praebet, et hoc spirituali cibo unit
880nos sibi ut capiti, et membris corporis sui, ut in ipso ad
881omne bonum enutriamur, et cum sanctis in eorumque
com- 882munione
augescamus per charitatem, Unus enim panis,
883unum corpus multi sumus, omnes qui ex uno pane
par- 884ticipamus,
inquit Paulus. Forma autem huius
Sacramen- 885ti,
sunt verba illa solennia, quae Christus ipse dedit, hoc
886est corpus meum. Et iterum. Hic est enim calix sanguinis
887mei, etc. Quod si igitur Christo et verbo eius tantum
tri- 888buimus,
quantum debemus, dubium non est, quin simul ac
889verba eadem accedunt ad panem et vinum, ex his fiat
ve- 890rum
corpus, et verus Sanguis Christi, quatenus panis ac
891vini Substantia in verum Christi corpus et sanguinem
892transmutatur. Quod qui negat, idem Christi
omnipoten- 893tiam
in dubium vocat, et eundem ipsum vanitatis
insimu- 894lat.
Quo magis cavendum est, ne indigne hoc
Sacramen- 895tum
sumatur, Scriptum est enim, Nam qui edit aut bibit
896indigne, iudicium sibi edit ac bibit, non diiudicans corpus
897Domini. Propter hoc multi inter vos infirmi sunt, ac
im- 898becilles,
et dormiunt multi. Indigne autem sumit
Sacra- 899mentum
illud, quicunque aut aliter de eo sentit quam
opor- 900teat,
aut non vere resipiscit. Nam (ut Augustinus inquit)
[Blatt: 14r ] 901mutet vitam, qui vult accipere vitam: nam si non mutet
902vitam, ad iudicium accipiet vitam, et magis ex ipsa
cor- 903rumpitur
quam sanetur, magis occiditur quam vivificetur,
904Itaque probanda est consuetudo Ecclesiae, quae hominem
905non ante ad Sacramentum Eucharistiae ducit, quam
Poe- 906nitentiae
Sacramentum eum repurgarit. Habet Eucharistia
907vim roborandi in bono spirituali, cui rei non sane ullus
908est locus, nisi repurgatio peccatorum antecesserit. In quo
909ipso imitari debemus bonos medicos, qui non ante
prae- 910bent,
quae roborare ac confirmare possunt, quam malos
911humores e corporibus eiecerint, Quod nisi fecerint, non
912prosunt aegroto, sed magis obsunt. Iam quanto maior hic
913adhibenda est cautio, ne indigne sumas, tanto plus
conso- 914lationis
capiunt, qui Eucharistiam digne ac pie sumunt, et
915cogitant se pane e coelo descendente, qui vitam dat
mun- 916do,
vesci, et ex hoc verum atque spirituale robur contra
917omnia mala percipere.
919SAcramenta, quae paulo superius posuimus, magnam
920sane et multiplicem utilitatem generi humano
affe- 921runt,
dum aut ex vetustate carnis languentes regenerant,
922aut regeneratos in gratia, quam acceperunt, confirmant,
923aut relapsos in gratiam unde deciderunt, restituunt, aut
924restitutos Christo firmius uniunt. In quem usum eumque
925salutarem, non deest Sacramentis gratia Christi, sed haec
926potius per eadem veluti instrumenta hominibus
tribui- 927tur.
Quanquam igitur horum Sacramentorum utilitas
928latissime per omnem vitam patet, tamen ne homo, cum
929aegrotat, desyderet subsidium peculiare, quod hoc eius
pe- 930riculosissimo
tempore, vel corpori ipsius subvenire, vel
931animam contra ignita Satanae tela munire possit,
insti- 932tuta
est Unctio sacra, ad quam oratio Ecclesiae accedat,
933Hanc unctionem primi exercuerunt Apostoli, qui mandato
[Blatt: 14v ] 934Domini ad praedicandum Evangelium missi, daemonia
935eiiciebant, et oleo ungebant multos infirmos, et
sanaban- 936tur.
Quae utique Sacramentalis et mystica, non medicinalis
937aut corporalis unctio fuit, ad quam inter initia fidei
exter- 938na
etiam corporis sanitas, quasi quoddam internae
sana- 939tionis
signum, consequebatur, quemadmodum in aliis
Sa- 940cramentis
ad commendationem et confirmationem rudis
941adhuc fidei, interna virtus externis et sensibilibus signis
942et miraculis demonstrabatur.
943Nunc vero adulta et corroborata fides, signa, quae
944infirmis dantur, non requirit. Huius mysticae et salutaris
945Unctionis a Domino fundatae ritum quo administrari
946eam conveniat, Apostolus Iacobus promulgavit,
Infirma- 947tur
quis in vobis, inducat Presbyteros Ecclesiae, ut orent
948super eum, ungentes eum oleo in nomine Domini, et
ora- 949tio
fidei salvabit infirmum, et alleviabit eum Dominus,
950etc. Quanti autem in Ecclesia esse debeat testimonium
fra- 951tris
illius Domini? testimonium dicimus, imo vero
pro- 952mulgatio,
quam cum fecit legatus atque Apostolus Christi,
953Christus ut a se factam procul dubio ratam habuit, qui
954igitur contemnit hoc Sacramentum, Christum ipsum
con- 955temnere,
et gratiam, quam hic per unctionem sacram
no- 956bis
quodammodo porrigit, aspernari videtur, atque hoc
957fuerit tanto periculosius quanto gravius est discrimen, in
958quo aegrotus versatur, non solum corporis, sed etiam
ani- 959mae,
in quod potestates tenebrarum eum adducunt,
quate- 960nus
in extremo vitae tempore omnes quasi machinas ad
961extinguendam salutem hominis admovent, eiusque animum
962terroribus incredibilibus frangere, et in desperationem
963impellere conantur.
964Unctionem quidem hanc sacram solis infirmis
ad- 965hibendam
Iacobus Apostolus insinuat, quod reliqui
966etiam Apostoli servaverunt, Non tamen in omnibus, sed
967periculosis modo infirmitatibus, et ubi vitae huius
interi- 968tus
timetur, exercenda est mystica illa unctio.
[Blatt: 15r ] 969[Art. 20] DE SACRAMENTO
970ordinis.↑
971QUod autem ad ministeria Ecclesiae attinet, quanto
972haec maiora sunt, tanto magis dono Dei ac gratia
973egent, Quanquam enim Christiani omnes sunt
Sacerdo- 974tes,
quatenus spirituales hostias Deo offerre, et nomen
975item eius in omni loco utiliter invocare possunt, non
om- 976nes
tamen sunt Ecclesiae ministri. Sed iam inde ab ortu
Ec- 977clesiae
segregati sunt quidam in ministerium Ecclesiae, qui
978huius muneribus fungerentur, et eosdem ita distinxit
979Deus, ne iidem omnia possent, neúe ex promiscua illa
ra- 980tione
perturbatio nasceretur. Neque enim Deus est
confu- 981sionis
author. Institutum est igitur Sacramentum ordinis,
982cum signo impositionis manuum, et aliis huic
Sacramen- 983to
congruentibus ritibus, quo qui consecrarentur ad
mu- 984nera
Ecclesiae, acciperent gratiam, qua ad eadem ipsa
mu- 985nera
administranda apti, habiles, atque idonei efficerentur.
986Hinc illud Apostoli ad Timotheum: Noli negligere
gra- 987tiam
quae in te est, quae data est tibi per Prophetiam, cum
988impositione manuum Presbyterii. Hoc autem ordinis
Sa- 989cramentum
verbis Christi nititur, Sicut me misit pater, et
990ego mitto vos. Accipite Spiritum sanctum, quorum
remi- 991seritis
peccata, remittuntur eis. Item, Euntes in mundum
992universum, praedicate Evangelium omni creaturae. Item,
993Euntes docete omnes gentes, baptizantes eas. Item, Hoc
994facite in meam commemorationem. Quibus igitur in
per- 995petua
Ecclesiae successione manus imponunt Episcopi, ut
996ordinibus initientur, potestatem muneris sui exequendi
997dant, Quae sane duplex est. Ordinis videlicet et
Iurisdi- 998ctionis,
Sub alteram cadit ministerium verbi divini,
admi- 999nistratio
Sacramentorum, et Ecclesiarum ordinatio ad
1000aedificationem, Sub alteram vero potestas
excommuni- 1001candi,
et poenitentes absolvendi. Ordines autem quos
Ca- 1002tholica
Ecclesia agnoscit, sunt hi septem, Presbyterorum,
[Blatt: 15v ] 1003Diaconorum, Subdiaconorum, Acoluthorum, Lectorum,
1004Exorcistarum, Ostiariorum, quibus distincta munera, eaque
1005aut necessaria Eeclesiis, aut utilia assignari debent, ut
faci- 1006le
appareat, eum de Ecclesia Christiana male mereri,
qui- 1007cunque
Ordines hos vel spernit, vel tollit.
1010INstituerat Deus in paradiso Matrimonium, quo Mas
1011et Foemina ad perpetuam, et individuam vitae
societa- 1012tem
coniungerentur, iuxta verbum Domini, Quamobrem
1013homo relinquet patrem et matrem, et adhaerebit uxori
1014suae, et erunt duo in carne una. Quanquam autem
Matri- 1015monium
ad tam arctam hominum societatem institutum
1016erat, tamen sub lege Patrum matrimonia a prima
institu- 1017tione
duobus modis degenerarunt, Videlicet ut et unus
1018plures uxores duceret, et ductam aliquando dato libello
1019repudii a se dimitteret, Quorum prius ex dispensatione
1020Dei permissum, futuri temporis mysterio serviebat, ut per
1021plures unius viri uxores insinuaret, Christum tam ex
Sy- 1022nagoga,
quam ex multitudine gentium, Ecclesiam sibi
col- 1023lecturum,
et sponsam sibi adiuncturum, et ut foecunditate
1024plurium uxorum Christo Salvatori, ex eorum semine
na- 1025scituro,
servirent. Repudium vero Moses populo ob
duri- 1026tiam
cordis permisit, levius ducens uxorem a viro odio
1027habitam dimitti, quam occidi, ut caede eius novis nuptiis
1028locum aperiret. Verum postquam plenitudo gratiae venit,
1029ut alia quae vel in coelo, vel in terra essent, restauravit
1030Christus, Sic etiam Matrimonium restituit. Hinc illud
1031Christi, Qui fecit hominem ab initio, masculum et
foemi- 1032nam
fecit eos, et dixit: Propter hoc dimittet homo
pa- 1033trem
et matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in
1034carne una. Itaque iam non sunt duo, sed una caro, Quos
1035igitur Deus coniunxit, homo non separet. Et paulo post.
1036Moses ob duriciam cordis vestri permisit vobis dimittere
[Blatt: 16r ] 1037uxores vestras, ab initio autem non fuit sic. Quamobrem
1038quicunque dimittit uxorem suam, nisi ob fornicationem, et
1039aliam duxerit, moechatur.
1040Quod Apostolus interpretatur, cum ait: Iis, qui
ma- 1041trimonio
iuncti sunt, praecipio non ego, sed Dominus,
1042uxorem a viro non discedere, quod si discesserit, manere
1043innuptam, aut viro suo reconciliari. Hae itaque Christiani
1044Matrimonii singulares conditiones manifestis scripturae
1045sanctae testimoniis comprobantur, una, ut sit
matrimoni- 1046um
duorum tantum, hoc est, viri unius cum una muliere
1047coniunctio. Duo, inquit, erunt in carne una. Nec sic
iun- 1048ctis
liceat, defraudato coniuge suo, alicui tertio corporis
1049sui potestatem permittere, prohibente Apostolo, et
dicen- 1050te:
Mulier potestatem corporis sui non habet, sed vir,
Si- 1051militer
et vir non habet potestatem sui corporis, sed
mu- 1052lier.
Altera conditio est, ut vinculum coniugii inter duos
1053semel colligatum, nullo amplius divortio, sed sola
alter- 1054utrius
morte dissolvatur. Nam quod Christus ob
fornica- 1055tionem
dimitti posse uxorem insinuat, haec separatio
tho- 1056ri
et mensae consuetudinem inter coniuges scindit,
vincu- 1057lum
coniugii non solvit, ita ut adulterium committat,
ve- 1058lut
alienam contrectans uxorem, quisquis sic dimissam
1059duxerit.
1060Quoniam igitur Christus matrimonium gratia sua
1061melius fecit, et arctiore quasi vinculo constrinxit, ut
quem- 1062admodum
Christus unius Ecclesiae unus est sponsus, idque
1063indissolubili nexu, Sic unius uxoris unus sit maritus, idque
1064perpetua coniunctione, et similiter atque Christus cum
Ec- 1065clesia
sponsa sua perpetuo iungitur, Quare matrimonium
1066non solum coniunctio est maris atque foeminae, sed etiam
1067Sacramentum, ob gratiam Christi, quae ei nunquam deest,
1068ut cum vir uxorem suam diligere possit, perinde quasi
1069Christus Ecclesiam, sic ille cum hac colat societatem
indi- 1070viduam,
ut una sit in perpetuum contentus, nec cum hac
1071innita divortium faciat, exceptis causis quae iure divino
1072explicantur.
[Blatt: 16v ] 1073Ac quoniam Deus fovet matrimonium gratia sua,
1074idemque approbat, quatenus coniuges inter se
matrimoni- 1075um
contrahunt, Signum datur illustre, ad sperandum
con- 1076suetudinem
ipsorum cum bonam esse per se, tum Deo
gra- 1077tam.
Et quanquam prolis procreandae causa
matrimoni- 1078um
potissimum contrahi debet, tamen qui contrahit etiam
1079fornicationis vitandae causa, non peccat: habeat enim
1080unusquisque uxorem suam propter fornicationem, inquit
1081Paulus. Vis igitur Sacramenti huius est, ut intelligant
1082coniuges se non humana, sed divina authoritate
coniun- 1083ctos
gratiam accepisse, qua ipsis legittimus congressus non
1084imputetur ad culpam, qua item Christianus uxorem
gen- 1085tilem
cum eo manere volentem sanctificet, et sanctos, hoc
1086est, Deo dicatos filios procreet: qua denique perpetuam
fi- 1087dem
coniugi servet, ut sint duo in carne una, et qua
mu- 1088lier
fidelis salva fiat in procreatione filiorum, si
perman- 1089serit
in fide et dilectione, et sanctificatione cum sobrietate.
1090Itaque matrimonium honorabile, in eoque thorus
immacu- 1091latus
esse potest. Quod cum Manichaei, Taciani, et
En- 1092cratitae
ignorarent, matrimonium reprehendere non
du- 1093bitarunt,
Quam eorum sceleratam temeritatem a
do- 1094ctrina
Daemoniorum profectam, Apostolus Paulus
dam- 1095nat.
1096Ac quoniam vinculum matrimonii tale est omnino,
1097tantamque vim habet ad coniungendum, ut non sit ullum
1098coniunctionis humanae vinculum, quod magis
constrin- 1099gat.
Quod cum agnosceret Adam in Paradiso, sic de
mu- 1100liere,
quam Deus e costa corporis ipsius aedificaverat,
lo- 1101cutus
est. Hoc nunc os de ossibus meis, et caro de carne
1102mea, ob hoc vocabitur virago, quoniam de viro sumpta
1103est: Quamobrem relinquet homo patrem et matrem, et
1104adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una. Itaque cum
1105patria potestas huic inter coniuges coniunctioni summo
1106iure cedat, audiendi non sunt, qui volunt hoc tempore
1107matrimonium vel Sponsalia contracta scindi et irrita esse,
1108si parentum consensus non accesserit. Nihil hic
detrahi-
[Blatt: 17r ] 1109mus obedientiae, quam liberi parentibus debent, sed
nolu- 1110mus
parentes in impediendis aut dirimendis matrimoniis
1111potestate sua abuti, Quia tamen censemus honestatis esse,
1112ut liberi sine consilio et consensu parentum non
contra- 1113hant
matrimonium, huius officii sui per Concionatores
1114sedulo admonendi sunt.
1115An vero parentibus potestas permitti debeat, in hoc
1116casu liberorum inobedientiam derogatione, aut saltem
di- 1117minutione
dotis, aut aliqua alia via puniendi, de hac re
1118ordinariae potestati cura reliquenda videtur.
1120UT religionem, sine qua nulla gens vivit, ius Naturae
1121introduxit, sic etiam Caeremonias, sine quibus religio
1122coli nec potest, nec solet, In ipsis vero Caeremoniis
exter- 1123nam
oblationem velut praecipuam omnes omnium
secu- 1124lorum
gentes observaverunt, quae etsi (teste Cypriano)
1125circumcisionem velut crudelem et naturae inimicam
hor- 1126ruerunt,
non tamen similiter repudiarunt reliqua
Sacrifi- 1127cia,
sed in multis legem naturae sequentes, expiationum
1128retinuerunt instrumenta, et immolare victimas, et
incen- 1129dere
adipes, et libaminibus fundere coram Deo vota et
1130preces, cultu cum ipsa natura hominibus insito, et per
1131omnium animos divinitus vulgato, perseveraverunt, Sed
1132et hoc commune, et omnium animis affixum omnes
gen- 1133tes
tenuerunt, ut externae oblationis cultum uni Deo
de- 1134beri
magno consensu existimarent. Nemo enim externa
1135oblatione colendum unquam censuit, nisi quem Deum
1136esse, aut scivit, aut putavit, aut finxit, Cuius cultus
antiqui- 1137tatem
duorum fratrum, Cain et Abel, Sacrificia
compro- 1138bant,
quorum priorem simul et munera eius aversatus
re- 1139probavit
Deus, Minoris vero oblationem placatus
aspe- 1140xit.
1141Hunc vero sacrificandi ritum Deus (volens omnes
1142homines salvos fieri) mentibus hominum hac de causa
[Blatt: 17v ] 1143divinitus insevit, Cum enim propter unius hominis
pec- 1144catum
universum genus humanum irae Dei, et iustae
dam- 1145nationi
obnoxium teneretur, tantoque gravior et
pericu- 1146losior
illis damnatio immineret, quanto magis peccata
1147peccatis accumulando iustam Dei iram contra se
incita- 1148bant.
Deus nolens perire quos condiderat, Mediatorem
1149et Reconciliatorem humano generi destinavit, qui nos
1150cum Authore nostro reconciliaret, et iustam Dei iram
sin- 1151gularis
Sacrificii oblatione placaret. Deus igitur magnae
1152dilectionis, filium suum carne nostra circundatum, misit
1153in mundum, qui peccata nostra in se suscipiens, in
corpo- 1154re
suo ea pertulit in cruce, et semetipsum pro nobis
ho- 1155stiam
appendens per proprium sanguinem in sancta
se- 1156mel
ingressus, aeternam redemptionem adinvenit.
1157Huius preciosissimae hostiae nidore delinitus pater
1158iram remisit, et homines prius peccatis immersos,
impu- 1159ros
et iniustos, et damnationi obnoxios, nunc filii sui
1160sanguine ablutos, absolvit, iustificavit, ac sibi
reconcilia- 1161vit.
1162Huius unicae oblationis virtus, atque efficatio non
il- 1163li
modo tempori serviens, quo Christus in carne hostiam
1164se appendit, sed omnes omnium seculorum aetates
com- 1165plectens,
omnium hominum, qui ab origine mundi
fue- 1166runt,
et in finem usque seculi nascituri sunt, delendis
pecca- 1167tis
suffecit: Vere enim erat Deus in Christo, mundum sibi
1168reconcilians. Et, Ecce agnus Dei, qui tollit peccata
mun- 1169di.
Et. Ipse est propitiatio pro peccatis nostris, et non
1170pro nostris tantum, sed pro totius mundi. Mundus
au- 1171tem
non unius temporis, sed omnium aetatum homines
1172comprehendit. Hinc in Apocalypsi, Christus Agnus
di- 1173citur,
ab origine mundi occisus, quoniam sanguis eius
1174omnium aetatum iam inde ab initio mundi delicta
emun- 1175davit.
1176De hac oblatione, quae ad totius generis humani
re- 1177conciliationem
una suffecit, Paulus ait, Unica oblatione
1178consummavit inaeternum sanctificatos. Et, Quia in ipso
[Blatt: 18r ] 1179complacuit omnem plenitudinem inhabitare, et per eum
1180reconciliari omnia in ipsum pacificans per sanguinem
1181crucis, sive quae in terris, sive quae in coelis sunt. Et.
Pla- 1182cuit
instaurari omnia in Christo, quae in coelis, et quae in
1183terra sunt in ipso. Et in Esaia, Torcular (inquit) calcavi
1184solus. Et, Cuius livore sanati sumus.
1185Ut vero huius tam efficacis oblationis, quae omnium
1186hominum salutem plenissime, sufficientissime et
perfe- 1187ctissime
meruit, omnes homines participes fierent, et eius
1188fructum in se transferrent, Deus ab initio mundi sub lege
1189naturae divina inspiratione in animis hominum
sacrifi- 1190candi
ritum excitavit, et mox data lege diversa sacrificia
1191monstravit, quorum omnium hic usus erat, non ut
homi- 1192nes
Deo reconciliarent, et salutem ipsa mererentur, Sed ut
1193per haec externa sacrificia venturi sacrificii, in quo
redem- 1194ptionem
omnium Deus promiserat, memoria in animis
1195hominum subinde excitaretur, fides confirmaretur, et
fru- 1196ctus
eius credentibus, et in virtute venturi sacrificii
spe- 1197rantibus
applicaretur: et ut quoties ista sacrificia
celebra- 1198rentur,
homines tum aliorum beneficiorum Dei, quae
con- 1199tinua
eius benignitate accipiebant, tum salutis suae per
1200promissum reconciliatorem accipiendae, gratis animis
re- 1201cordarentur.
1202Nullum itaque sive sub Naturae, sive sub Mosi lege
1203sacrificium per se Deo placebat, quippe qui iis quae
offe- 1204rebantur
se non indigere saepe potestatus est, Si esuriero,
1205inquit, non dicam tibi, meus est enim orbis terrae, et
ple- 1206nitudo
eius. Nunquid manducabo carnes taurorum, aut
1207sanguinem hircorum potabo? Sed quatenus haec visibilia
1208sacrificia invisibilis et futuri sacrificii Sacramenta erant,
1209si quis ea in fide a Deo promissi Reconciliatoris
obtulis- 1210set,
hoc agens his externis sacrificiis, ut fidem in venturum
1211Christum ostenderet, et salutaris illius sacrificii fructum,
1212quem iam et fide conceperat, et firma spe
expecta- 1213bat,
in se transferret, et Deo pro tantis beneficiis animi
1214sui gratitudinem declararet, Utique talia sacrificia et Deo
[Blatt: 18v ] 1215grata, et offerenti salutaria erant, nulla quidem sua
pro- 1216pria,
sed futuri sacrificii virtute, quam per fidem offerenti
1217applicabant.
1218Et ut ratio Sacrificiorum diserte intelligatur,
uni- 1219cum
est Sacrificium meritorium, cuius virtus delendis
ho- 1220minum
peccatis, efficax homines a Deo alienatos, et irae
1221eius ac damnationi obnoxios reconciliavit, et aeternam
sa- 1222lutem
et redemptionem toti hominum generi meruit. Illa
1223videlicet Christi Victima salutaris, qua pro delictis
homi- 1224num
in cruce se hostiam appendens, in aeternum
consum- 1225mavit
sanctificatos, Cuius meritum non accipit
augmen- 1226tum,
quia perfectum est, nec diminuitur aut exhauritur,
1227quia aeternum est. Unde et reliqua omnia Sacrificia nihil
1228huic Sacrificio superaddunt, nihilque ipsa per se merentur,
1229Sed unicae huius oblationis fructum credentibus
appli- 1230cant,
et ad excitandam et retinendam in animis hominum
1231huius unicae oblationis memoriam, et fidem
confirman- 1232dam,
et pro omnibus Dei beneficiis declarandam
gratitu- 1233dinem
serviunt.
1234Sunt autem huiusmodi applicatoria Sacrificia
quae- 1235dam
omnibus legibus communia, et promiscue omnibus
1236hominibus permissa, qualia sunt Sacrificium contribulati
1237cordis, et humiliati Spiritus, et ob colendam pietatem
su- 1238sceptae
carnis afflictiones, sacrificium labiorum, precum,
1239gratiarum actionis et laudis, et si qua sunt similia.
Quae- 1240dam
vero semper fuerunt uniuscuiusque legis propria, et
1241certis hominum officiis alligata, a quorum oblatione alii
1242magnis comminationibus et poenis arcebantur, 1. Regum
124313. 2. Paralip. 26. Nec ulla lex quemadmodum nec ulla
1244Gentium religio Sacrificiis caruit. Haec enim tria
colliga- 1245ta
sunt, et se invicem necessario consequuntur, Lex,
Sacer- 1246dotium
et Sacrificium, Hebr. 7.
1247Sic itaque sub lege Naturae iusti homines, et de Dei
1248promissionibus edocti, in eum quem futurum sciebant
1249Salvatorem credentes, Sacrificia offerebant, quorum
obla- 1250tione,
futurae salutis fidem et spem, et pro ea gratitudinem
[Blatt: 19r ] 1251suam declarabant, et eius quod futurum expectabant,
sa- 1252lutaris
Sacrificii, meritis adiuvari ambiebant. Hunc
mo- 1253rem
caeterae gentes, occulta inspiratione animis eorum
in- 1254sita
imitantes, non quidem verum Deum, sed quem Deum
1255aut putabant, aut fingebant, sacrificiis placare voluerunt.
1256Lex vero per Mosen data, ad legem Naturae
acce- 1257dens,
non ut eam tolleret, sed ut meliorem redderet,
obla- 1258tiones
externas instituit, quae et praefigurarent futurum
1259Christi Sacrificium, et quoties eas celebrarent Iudaei, tum
1260aliorum beneficiorum Dei gratis animis recordarentur,
1261tum illius venturi Sacrificii virtutem in se, credendo et
1262sperando, et orando transferrent.
1263Christus autem, qui non venerat legem solvere,
qua- 1264tenus
vel naturalis vel moralis erat, sed eam potius
adim- 1265plere,
cum novam legem suam, de qua iam ante per
Hie- 1266remiam
promiserat, in mundum induceret, ne eam solam
1267in hac parte contra praecedentium legum communem
1268morem mancam, aut imperfectiorem relinqueret,
peculia- 1269ri
Sacrificio, pariter et Sacerdotio eam instruxit, siquidem
1270necesse fuit iuxta Apostoli sententiam, succedente nova
1271lege etiam sacrificium huic legi peculiare consequi, Hebr.
12721. et Sacerdotes velut huius sacrificii ministros assumi,
1273Hebr. 5.
1274In qua legis parte sane bona, sancta, et pia idem
Do- 1275minus
noster Iesus Christus ne Ecclesiae suae deesset, in
ul- 1276tima
coena cum gratias egisset Deo, Sacramentum
corpo- 1277ris
et sanguinis sui instituit, duplicem eius usum statim
1278commendans, ut a fidelibus velut animae salutare
alimen- 1279tum
sumeretur: Accipite, inquit, et comedite, Et ut in
me- 1280moriam
passionis suae offerretur. Cuius oblationis
mini- 1281sterium
Apostolis, velut novae legis Sacerdotibus
contra- 1282dens,
Hoc, inquit, facite in mei commemorationem.
1283Quemadmodum igitur ante Christi adventum Deus
1284Patribus certa quaedam sacrificia tradidit, quibus
ma- 1285gni
istius Sacrificii, quod futurum ipsi expectabant,
me- 1286moriam
in animis suis excitarent, fidem stabilirent, et
[Blatt: 19v ] 1287fructum eius credendo et orando sibi applicarent, et per
1288eorum oblationem beneficiorum Dei gratis animis
recor- 1289darentur,
Sic Christus Ecclesiae suae mundam et salutarem
1290corporis et sanguinis sui oblationem sub speciebus panis
1291et vini commendavit, qua corporis eius in cruce pro
no- 1292bis
appensi, et sanguinis effusi memoriam subinde in
ani- 1293mis
nostris renovaremus, et fructum istius oblationis
1294cruentae, qua in aeternum consummavit sanctificatos, in
1295nos transferremus, Hoc est enim facere in memoriam
1296eius, id est, gratis animis commemorare mortem Domini,
1297et per memoriam et meritum passionis eius deprecari
pa- 1298trem,
ut nobis reconcilietur.
1299Haec est munda et salutaris oblatio, illius unici
Sa- 1300crificii,
quo omnium salus comparata est, rememorativa,
1301non solum significans, sed reipsa in se comprehendens
ve- 1302ritatem
illarum rerum, quas diversorum sacrificiorum
ob- 1303lationes
olim praesignabant, Eadem nimirum corporis et
1304sanguinis Christi hostia, quae in cruce est oblata, non alia,
1305idem Agnus non alius, et unus utrobique Christus, sed
1306tunc cruento et passibili modo oblatus est, qua
oblatio- 1307ne
omnibus credentibus remissionem peccatorum et
re- 1308demptionem
sufficienter impetravit. Nunc vero eundem
1309sub Mysterio, et modo incruento, et impassibili
offeri- 1310mus,
non ut peccatorum remissionem, et animarum
no- 1311strarum
salutem iam primum promereamur, sed ut
passio- 1312nis
Dominicae memoriam recolentes, Deo gratias
aga- 1313mus,
pro salute nobis in cruce impetrata, et ibi
promeri- 1314tam
peccatorum remissionem et redemptionem, fide et
de- 1315votione
nobis applicemus et appropriemus.
1316Hanc tam salutarem victimam in Spiritu praevidit
1317Malachias, cum ait: Non est mihi voluntas in vobis,
di- 1318cit
Dominus exercituum, et munus non suscipiam de
ma- 1319nu
vestra: ab ortu enim solis usque ad occasum magnum
1320est nomen meum in gentibus et in omni loco sacrificatur,
1321et offertur nomini meo oblatio munda, Quod vaticinium
1322de solis spiritualibus sacrificiis accipi non potest, quae
[Blatt: 20r ] 1323nullius legis propria, sed omnibus temporibus et
homini- 1324bus
communia existunt, et cum Sacrificiis veterum
sem- 1325per
commixta duraverunt, at ipsa verborum serie satis
1326convincitur Prophetam loqui, de Sacrificio, quod sublatis
1327veteribus Sacrificiis in locum eorum erat successurum,
1328Unde recte haec verba de sacratissimo Christi Sacrificio
1329accipiuntur, non illo quidem, quo se in cruce pro peccatis
1330generis humani obtulit (illud enim nec inter Gentes, nec
1331in omni loco, Sed in Iudaea consummatum est) Sed quod
1332ex Gentibus congregata Ecclesia per totum terrarum
or- 1333bem
offert ad recordationem mortis Domini, et ad
vir- 1334tutem
eius in credentes transfundendam.
1335Atque hic loci illius intellectus luculentis Patrum
te- 1336stimoniis
roboratur. Irenaeus libro quarto contra
Haere- 1337ses
capite tricesimo secundo, Eum qui ex natura panis est,
1338accepit, et gratias egit, dicens: Hoc est corpus meum. Et
1339calicem similiter, qui est ex ea creatura, quae est secundum
1340nos, suum sanguinem confessus est, et novi testamenti
no- 1341vam
docuit oblationem, quam Ecclesia ab Apostolis
ac- 1342cipiens,
in universo mundo offert Deo, de quo in
duode- 1343cim
Prophetis. Malachias sic praesignavit, Ab ortu
so- 1344lis
usque ad occasum nomen meum glorificatur inter
Gen- 1345tes,
et in omni loco incensum offertur nomini meo, et
Sa- 1346crificium
purum.
1347Augustinus. Noverint, inquit, qui legunt, quid
pro- 1348tulerit
Melchisedech. Quando benedixit Abraham, Et si
1349iam sunt participes eius, vident tale Sacrificium nunc
of- 1350ferri
Deo toto orbe terrarum. Unde alius Propheta dicit,
1351Ad eum qui secundum carnem est, Israël, Non est mihi
vo- 1352luntas
in vobis, etc.
1353Ambrosius de hoc novae legis Sacrificio testatur,
1354Ante agnus offerebatur, offerebatur vitulus, nunc
Chri- 1355stus
offertur, quasi recipiens passionem, et offert seipsum
1356quasi Sacerdos.
1357Chrysostomus. Nonne per singulos dies offerimus?
1358offerimus quidem, sed recordationem facientes mortis
[Blatt: 20v ] 1359eius. Et una est haec hostia, non multae, quomodo una est,
1360et non multae. Et quia semel oblata est illa, oblata est in
1361sancta sanctorum, Hoc autem Sacrificium exemplum est
1362illius, idipsum semper offerimus, nec nunc quidem alium
1363Agnum, crastina alium, sed semper idipsum etc.
1364Athanasius. Inaeternum, inquit, Christi est
Sacerdo- 1365tium,
quia quottidie offertur per ministros Dei oblatio,
1366Christum et Pontificem habens et Sacrificium.
1367Hanc vero oblationem, quam Ecclesiae in
recorda- 1368tionem
mortis suae faciendam Christus commendavit,
1369prius ipsum in coena exercuisse, et Patri seipsum sub
spe- 1370ciebus
panis et vini obtulisse, magni testes comprobant,
1371inter quos DavidChristum appellans Sacerdotem
secun- 1372dum
ordinem Melchisedech, satis ostendit, Christum
Sa- 1373crificio
panis et vini figuram, quae in Melchisedech
Sa- 1374cerdote
praecesserat, adimplesse, de qua re S. martyr
Cy- 1375prianus
lib. 2. epist. 3. Qui ordo utique est de illo Sacrificio
1376veniens et inde descendens, quod Melchisedech Sacerdos
1377Dei summi fuit, Quod panem et vinum obtulit, quod
Ab- 1378raham
benedixit. Nam quis magis Sacerdos Dei summi,
1379quam Dominus noster Iesus Christus, Qui sacrificium
1380Deo patri obtulit, et obtulit hoc idem, quod
Melchise- 1381dech
obtulerat, id est, panem et vinum, scilicet corpous et
1382sanguinem, Et mox, Ut in Genesi per Melchisedech
Sa- 1383cerdotem
benedictio circa Abraham posset rite celebrari,
1384praecedit ante imago sacrificii in pane et vino scilicet
1385constituta, quam rem perficiens et adimplens Dominus,
1386panem et calicem mixtum vino obtulit, et qui est
plenitu- 1387do,
veritatem praefiguratae imaginis adimplevit.
Arno- 1388bius:
Hic (inquit de Christo loquens) qui per Mysterium
1389panis et vini Sacerdos factus est in aeternum, secundum
1390ordinem Melchisedech, qui panem et vinum solus
obtu- 1391lit
in Sacerdotibus, dum Abraham victor reverteretur de
1392praelio. Damascenus, Pane et vino suscepit Melchisedech 1393Abraham ex caede alienigenarum, qui erat Sacerdos Dei
1394altissimi, illa mensa hanc mysticam praefiguravit
men-
[Blatt: 21r ] 1395sam, velut et Sacerdos ille Christi veri Sacerdotis
praefi- 1396guratam
prae se ferebat imaginem, Tu es, inquit, Sacerdos
1397secundum ordinem Melchisedech. Similia multa
testimo- 1398nia
inveniuntur apud Hieronymum ad Evagrium,
Au- 1399gustinum
de Doctrina Christiana, lib. 4. cap. 21.
Ambro- 1400sium
de Sacramentis libro 4. Chrysostomum,
Theophi- 1401lactum.
1402Secundum haec sacrae scripturae et sanctorum
Pa- 1403trum
testimonia Catholica Ecclesia duo Christi sacrificia
1404agnoscit, eadem secundum substantiam, sed secundum
ra- 1405tionem
et ritum offerendi multum diversa, Unum in
cru- 1406ce
cruentum, alterum quo in coena sub panis et vini
spe- 1407cie
corpus et sanguinem suum ipse Sacerdos iuxta
ordi- 1408nem
Melchisedech patri obtulit, perpetuum condens
no- 1409vae
legis Sacrificium, quod Apostolis suis ac successoribus
1410ipsorum, ut ad finem usque seculi in memoriam ipsius
fa- 1411cerent,
commendavit. Horum ut modus offerendi
diver- 1412sus,
sic et usus discretus est, Cruento suo sacrificio
Chri- 1413stus
totius mundi reconciliationem et propitiationem
1414pro peccatis, et plenam omnium redemptionem
impetra- 1415vit,
Alterum vero Sacrificium ad recordationem cruenti
1416Sacrificii institutum, et Ecclesiae commendatum est, quo
1417Christum impassibili et incruento modo sistimus Patri,
1418non ut remissionem peccatorum, et redemptionem de
no- 1419vo
mereamur, sed ut in cruce meritam fide et devotione
1420nobis applicemus, Christi iussionem sequentes, qua iussit,
1421ut hoc in memoriam sui faceremus, id est, ut per
memo- 1422riam
et meritum passionis suae Patrem pro
reconciliatio- 1423ne
nostri, et peccatorum remissione, et animarum
nostra- 1424rum
salute, proque corporum, ac rerum nostrarum
incolu- 1425mitate
deprecaremur.
1426Hactenus ostensum est, quibus rationibus et
testi- 1427moniis
Sacrificium Altaris subnixum subsistat: Nunc de
1428ritu eius pauca subiiciantur.
1429In celebratione Sacrificii Altaris, nunc laudes Dei,
1430nunc fidelis populi preces, nunc gratiarumactiones, nunc
[Blatt: 21v ] 1431scripturarum lectiones subinde admiscentur, Unde et
lau- 1432dis,
et gratiarumactionis, et precum Sacrificium recte
1433nuncupatur, quo ritu Catholica Ecclesia Christi
exem- 1434plum
refert, qui in coenae Sacrificio pro incolumitate
Ec- 1435clesiae,
quam in terris relicturus erat, multas preces ad
Pa- 1436trem
fudit, et tandem Hymnis et gratiarum actione
coe- 1437nam
mysticam consummavit. Sed et hanc Pauli tam
se- 1438riam
commonitionem, qua in primis fieri voluit
obsecra- 1439tiones,
orationes, postulationes, gratiarum actiones, pro
1440omnibus hominibus, pro Regibus, et omnibus qui in
sub- 1441limitate
constituti sunt, ut quietam et tranquillam vitam
1442agamus, in omni pietate et castitate. Ecclesia in
celebra- 1443tione
Sacrificii Altaris, iuxta Augustini sententiam, plene
1444et examussatim observat, dum obsecrationes facit,
ante- 1445quam
illud, quod est in Domini mensa, incipiat benedici,
1446Orationes vero cum benedicitur et sanctificatur:
Postu- 1447lationes
autem, seu interpellationes, cum populus
benedi- 1448citur,
et misericordissimae potestati commendatur.
Qui- 1449bus
peractis, et participato Sacramento, gratiarum actio
1450cuncta concludit. Vide Augustinum Epistola 59. ad
Pau- 1451linum,
ubi ritum celebrandi Sacrificii Altaris, qualem
ho- 1452die
observat Ecclesia, perspicue agnosces.
1453Sed et apud alios omnium aetatum viros Catholicos
1454hunc ritum receptum et confirmatum videre licet, qui
ad- 1455mixtas
in celebratione huius Sacrificii preces, et
gratia- 1456rum
actiones, et ipsam hostiam solenni prece consecrari
1457solitam, magno consensu meminerunt. De qua re
Chry- 1458sost.
in Matthaeum homi. 83. de Sacerdotio lib. 3. Basilius
1459Magnus de Spiritu sancto cap. 27. Theophy. in cap. 14.
1460Marci.Gregorius Epistola 63. ad Ioannem Episcopum
1461Siracusanum.Ambrosi. de Sacra. lib. 4. capi. 5. Qui et
1462hunc Canonem quo nunc utitur Ecclesia pene secundum
1463singula eius verba passim in libris a se aeditis
recen- 1464sent.
[Blatt: 22r ] 1465[Art. 23] DE MEMORIA SANCTORUM
1466in Altaris Sacrificio fieri consueta, et de eorum
1467intercessione inibi expetita, et obiter de
1468Sanctorum invocatione.↑
1469CUm itaque in hoc Altaris Sacrificio immensi istius
be- 1470neficii
memoriam recolamus, quo Christus
semet- 1471ipsum
pro totius corporis sui Mystici, id est, pro omnium
1472credentium incolumitate et salute hostiam fecit, ibique
se- 1473cundum
Domini exemplum, et Apostoli
commonitio- 1474nem
pro totius Ecclesiae incolumitate preces ad Deum
1475fundendae, et pro omnibus eius beneficiis gratiae agendae
1476sint, Ecclesia intra sese omnia sua membra colligens,
eo- 1477rum
etiam memoriam facit, qui hac mortalitate exuti, apud
1478Dominum vivunt, et in primis grata veneratione Deo
1479dilectos Sanctos complectens, pro his gratias Deo agit,
1480qui eos, cum natura imbecilles essent, gratiae suae munere
1481ita roboravit, ut vitia carnis superarent, et contra
pecca- 1482tum,
Diabolum et mortem, non sua, sed Dei virtute
for- 1483tes,
viriliter dimicando coronam iustitiae a iusto Iudice
1484impetrarent. De huius gratiarum actionis pro Sanctis
an- 1485tiquitate,
et consuetudine per totam Ecclesiam divulgata.
1486Vide apud Dionysium Areopagitam. Cyprianum lib. 3.
1487Epistola 6. lib. 4. Epistola 5. Augustinum de Civitate
1488Dei, lib. 8. cap. 27. lib. 22. cap. 10. contra Faustum Manich.
1489lib. 20. cap. 21.
1490Nec solum veneramur Sanctos, et pro his gratias
1491agimus, sed eorum precibus et meritis in omnibus divinae
1492protectionis auxilio muniri postulamus, recte sentientes
1493eos velut eiusdem communionis cives, et corporis
eius- 1494dem
membra, etiamnum uno spiritu, et vinculo
charita- 1495tis
nobiscum colligatos, salutem nostram appetere, et
ma- 1496lis
nostris indolere, ideoque pro necessitatibus nostris
1497apud communem Deum Patrem, per Iesum Christum 1498communem omnium mediatorem interpellare, Quod ut
fa- 1499ciant,
ipsum ius communionis, qua nobis iuncti sunt, simul
[Blatt: 22v ] 1500et praeceptum eos adducit, Orate, inquit Iacobus, pro
in- 1501vicem,
ut salvemini. Et charitas, qua erga nos afficiuntur,
1502suadet et monet, et ea qua apud Deum nunc pro se
secu- 1503ri,
et ab infirmitatibus et defectibus immunes vivunt,
fa- 1504cultas
non prohibet, quodque eos in alia vita facere
aper- 1505tis
scripturae testimoniis cognovimus, 2. Macha. 15. Ubi
1506Onias conspicitur manus protendens, et orans pro
popu- 1507lo,
et alius vir, aetate et gloria mirabilis, de quo dicitur:
1508Hic est fratrum amator et populi Israhel: hic est, qui
mul- 1509tum
orat pro populo, et universa sancta civitate
Hieru- 1510salem,Hieremias Propheta. Et Zacha. 1. Angelus pro
1511civitatibus Iuda interpellat, Domine exercituum, usquequo
1512non misereberis Hierusalem, et urbium Iuda, quibus
ira- 1513tus
es?
1514Hac fide, sicut eorum qui nobiscum in carne vivunt,
1515ita et Sanctorum apud Deum viventium, preces pro
no- 1516bis
postulamus, et ut pro nobis orent, eos nominatim
ap- 1517pellamus,
nec dubitamus, quin ei qui potest omnia, facile
1518sit efficere, sive per Angelorum ministeria, sive alia sibi
1519placita ratione et via, ut nostras petitiones Sancti
resci- 1520scant,
Qui utique hoc praestat, ut Angeli, peccatoris
con- 1521versionem
in coelo cognoscentes, gaudio exultent.
1522Merita vero Sanctorum non talia esse asserimus,
1523qualia in Christo invenimus, qui semetipsum pro nobis
1524impendens, et sanguinem suum pro nobis fundens,
ple- 1525nam
cum Deo reconciliationem mundo promeruit.
San- 1526cti
vero merita sua, quibus et ipsi salvati sunt, et nobis
suf- 1527fragantur,
ex eodem omnis salutis et totius meriti fonte,
1528Christi videlicet passione hauserunt. Non enim si iustitiae
1529rigorem spectemus, cuiquam Sanctorum operationes suae,
1530quantumvis virtuosae ad propriam salutem suffecissent,
1531iuxta illud: Non iustificabitur in conspectu tuo omnis
vi- 1532vens.
Et illud Christi: Si feceritis omnia quae praecepta
1533sunt vobis, dicite quia servi inutiles sumus. Et illud
Pau- 1534li:
Non sunt condignae passiones huius temporis ad
fu- 1535turam
gloriam, quae revelabitur in vobis. Ex Dei autem
[Blatt: 23r ] 1536misericordia et liberalitate, et Christi gratia, non solum
1537ipsis ad salutem, Sanctorum merita conducunt, Sed etiam
1538nobis ad protectionem, et gratiae divinae impetrationem
1539prosunt, Deo in eis misericorditer complente, quod
vera- 1540citer
promisit, cum ait, Ego sum Deus fortis, zelotes,
visi- 1541tans
iniquitates filiorum in tertiam et quartam
generatio- 1542nem,
eorum qui oderunt me, Et faciens misericordiam in
1543milia, his qui diligunt me, et custodiunt praecepta mea,
1544Sic defuncti Abrahami merita filio Isaac profecerunt,
1545Genes. 26. Et Iacob in hac religione Nepotes suos
erudi- 1546ens,
nomen suum et patrum suorum, super ipsos invocari
1547edocuit, Genes. 48. Quod et Moses plena fiducia fecit,
1548Quiescat, inquit, ira tua, et esto placabilis, super nequitia
1549populi tui, recordare Abraham, Isaac et Israhel servorum
1550tuorum, Exod. 32. Sic propter gratiam, qua apud Deum
1551valuit David, vir secundum cor Dei, tota eius posteritas
1552indulgentiam Dei in commodum suum persaepe sensit, 3.
1553Reg. 12. 4. Reg. 19. Esa. 37. Ezech. 14.
1554[Art. 24] DE MEMORIA DEFUNCTO-
1555rum in Christo.↑
1556DOminus noster Iesus Christus, secundum voluntatem
1557Patris, hostiam redimendis hominibus salutarem
se- 1558ipsum
in cruce affigens, utique omnes eos, qui hanc
victi- 1559mam
suam, salvandis hominibus, iam inde ab origine
1560mundi destinatam, fide et voto praevenissent, vel in
se- 1561quentibus
temporibus fide eam amplexuri essent, intra
1562seipsum velut membra sua collegerat, volens passionis suae
1563fructum ad omnes pariter, qui corporis eius membra
un- 1564quam
effecti essent, pervenire: Unde Ecclesia communis
1565huius Sacrificii memoriam recolens, omnia sua membra
1566pariter advocare, nec quenquam eorum excludere debet,
1567qui secundum Domini liberalem voluntatem utilitatis
hu- 1568ius
sacrificii capax existit, ideoque quemadmodum prius
san- 1569ctorum,
ita postea etiam reliquorum Christianorum memoriam
[Blatt: 23v ] 1570circa Sacrificium Altaris inducit, quos in vera Christi
fi- 1571de
decessisse pie credit, de quibus tamen satis certum esse
1572nequit. Utrum satis emundati, et purgati hinc
emigrave- 1573rint,
Aliam tamen Sanctorum, et aliam aliorum in somno
1574pacis quiescentium memoriam servat. Illorum quidem,
1575non ut oremus pro eis, sed magis ut orent ipsi pro nobis,
1576ut vestigiis eorum inhaereamus. Horum vero, ut
commu- 1577ni
Domino pro eis supplicemus, quatenus Deus, omnibus
1578in Christo quiescentibus locum refrigerii, lucis, et pacis,
1579indulgere dignetur, per Christum Dominum nostrum.
1580Eos vero, qui nos in signo fidei praecesserunt, ut a
1581commercio orationum nostrarum non secludamus, ipsa
1582communionis, quam cum omnibus Sanctis confitemur,
1583ratio diserte exposcit, quippe qui etiam corporibus soluti
1584Spiritualibus tamen nexibus nobiscum cohaerent, et uno
1585spiritu, velut eiusdem corporis membra nobis
adglutinan- 1586tur,
et vinculo charitatis connexi adhaerent nobis, nec
1587mors eos corporalis ex mystici corporis Christi
compa- 1588ge
praescindere, aut separare potest.
1589Cum itaque talem orandi formam nobis Dominus
1590insinuaverit, ut nemo pro sua tantum, sed, velut magnae
1591communionis Civis, pro omnium utilitate rogare debeat,
1592et per Apostolum praecipiat, nos pro invicem orare, ut
1593salvemur, magnae in consortes suos crudelitatis, et contra
1594Dominum detestandae temeritatis fuerit, si quis a
com- 1595mercio
orationum nostrarum in Christo defunctos
exclu- 1596serit,
quod eum facere, nusquam scriptura praecipit, et
1597communionis spiritalis, quam cum Sanctis omnibus
pro- 1598fitemur,
ratio diserte vetat.
1599Hanc autem consuetudinem per totam Christi
Ec- 1600clesiam
divulgatam, qua circa Altaris sacrificium
memo- 1601ria
defunctorum adhibetur, ex Apostolica traditione
pro- 1602manasse,
magnis et fide dignis testimoniis abunde doceri
1603potest, Dionysius Areopagita lib. Ecclesiast. Hierach cap.
16047. De prece super defunctis facienda: »Ex divinis Ducibus«,
1605hoc est Apostolis, »traditio pervenit ad nos«. Ubi et totum
[Blatt: 24r ] 1606harum precum ordinem, et rationem luculenter explicat:
1607Precatur, inquit, oratio illa divinam clementiam, ut
cun- 1608cta
dimittat per humanam infirmitatem admissa peccata
1609defuncto, eumque in luce statuat, et regione vivorum, etc.
1610Chrysostomus ad populum Antiochenum Homil.
161169. Non temere inquit, ab Apostolis haec sancita fuerunt,
1612ut in tremendis Mysteriis defunctorum agatur
comme- 1613moratio.
Sciunt enim illis inde multum contingere
lu- 1614crum,
Cum enim constiterit populus extensis manibus, et
1615tremendum proponatur Sacrificium, quomodo Deum
1616non exorabimus pro his deprecantes?
1617Damascenus, Apostoli (inquit) discipuli salvatoris,
1618qui totius mundi circulum coepere praedicando verbum
1619vitae, quod suis oculis viderant, in tremendis vitalibusque
1620Sacramentis memoriam eorum qui fideliter
obdormie- 1621runt,
habendam edixerunt, quod adhuc firmiter atque adeo
1622sine contradictione observat Apostolica et Catholica
Ec- 1623clesia
Christi et Dei, a finibus usque ad fines terrae, ab eo
1624tempore usque in praesens, et in finem mundi usque.
1625Augustinus. Neque negandum est defunctorum
ani- 1626mas
pietate suorum viventium relevari, cum pro illis
Sa- 1627crificium
Mediatoris offertur, vel eleemosynae in
Eccle- 1628sia
fiunt. Sed haec eis prosunt, qui cum viverent, ut haec
1629eis prodesse possent, meruerunt etc. Similia vide apud
1630Epiphanium lib. 3. contra haereses. Tertul. ad uxorem, de
1631corona militis. Ambrosium in oratione pro Imperatore
1632Theodosio. De excessu fratris. Item lib. 2. Epist. ad
Fau- 1633stum.Cyprianum lib. 1. Epist. 9. Bernard. in cant.
ser- 1634mo.
66.
1635Post hanc defunctorum memoriam, ubi iam iterum
1636Ecclesia communem viventium salutem clementi
Domi- 1637no
commendavit, reliquae preces ad dignam sumendae
sa- 1638crosanctae
Eucharistiae praeparationem referuntur. Quae
1639pars Missae peculiaris est praesentibus, et sacrosanctam
1640Eucharistiam sacramentaliter, aut saltem spiritualiter
su- 1641mentibus,
nec in commune admodum servit, cum nemo,
[Blatt: 24v ] 1642sicut pro alio baptizari, ita nec Sacramentum sumere
uti- 1643liter
possit, Participato tandem Sacramento, et caeteris
ri- 1644te
peractis, gratiarum actio cuncta (ut ait Augustinus)
1645concludit.
1646[Art. 25] DE COMMUNIONE CUM
1647Sacrificio iungenda.↑
1648ATque hic expedierit, cum verissimum illud et
singula- 1649re
Sacrificium offertur, veterem Ecclesiae morem
re- 1650vocari,
quo non solum sacrificans ipse, sed et Diaconi, et
1651reliqui Ecclesiae ministri, qui diebus solennioribus velut
1652testes tanti Sacrificii, et necessariorum ministeriorum
co- 1653adiutores
adhibentur, ut perceptionis corporis et
sangui- 1654nis
Domini nostri Iesu Christi participes se praeberent,
1655seria Canonum sanctione iubebantur. Sed et fideles
om- 1656nes
pro recolenda mortis Domini, et nostrae
redemptio- 1657nis
memoria, ad hoc Mediatoris nostri Sacrificium
con- 1658fluentes,
sedulis exhortationibus monendi et excitandi
1659sunt, ut prius explorati, confessi et absoluti sacrosanctae
1660communionis gratiam sumant, et divinissimae
Euchari- 1661stiae
participationem, una cum Sacerdote sedulo et
devo- 1662te
frequentent.
1663[Art. 26] DE CAEREMONIIS ET
1664usu Sacramentorum.↑
1665CAEremoniae veteres, quae Sacramento Baptismatis
1666adhibentur, retineantur omnes. Exorcismus videlicet,
1667abrenunctiatio, Professio fidei, Chrisma et alia. Pertinent
1668enim ad efficaciam huius Sacramenti adumbrandam et
1669significandam.
1670Item in caeremoniis veteribus, quae ab Ecclesia
Ca- 1671tholica
adhibentur Missae, nihil mutandum videtur, sunt
1672enim omnes ad id quod in Missa agitur, cum primis aptae.
[Blatt: 25r ] 1673Et quod ad usum huius Sacri attinet, debent in
sin- 1674gulis
civitatibus et in singulis Ecclesiis (etiam si in una
1675civitate, aut loco plures sint) quae proprios Sacerdotes,
1676et populi illuc convenientis frequentiam habent, singulis
1677diebus duae ad minimum Missae celebrari. Altera
matu- 1678tina,
cui interesse possint homines, qui labore manuum
1679rem quaerunt, ut convenientes vel communicent de
Eu- 1680charistia,
vel se Deo pie commendent. Altera vero
cele- 1681brior,
quae canatur circa horam octavam diei
antemeri- 1682dianam,
cui eodem modo adsint, qui vel communicare de
1683Eucharistia, vel se Deo commendare velint. In pagis
au- 1684tem,
singulis quibusque Dominicis et festis diebus, singulae
1685Missae ad minimum celebrentur.
1686Atque ut populus ad usum Missarum reuocetur
com- 1687mode,
concionatores iuxta sententiam de hoc Sacro
supe- 1688rius
explicatam, populum hortari debent, ut eidem
liben- 1689ter
intersit, cui etiam praescribendae sunt certae
meditatio- 1690nes,
eaeque ad singulas Missae partes aptae. Et ante
praefa- 1691tionem
Presbyter aut Diaconus, si huius copia sit,
osten- 1692dat
verum Missae usum, eumque populo ex praescripto, de
1693quo etiam conveniat, commendet, pro ratione de Sacro
1694hoc superius explicata.
1695Canon item, in quo nihil mutetur, habeat etiam suam
1696succinctam et dilucidam interpretationem, ut inde
Pres- 1697byteri
et functionem officii sui eo melius intelligere, et
1698quod intelligunt, populo explicare possint.
1699Caeremoniae reliquae Sacramentorum iuxta
praescri- 1700ptum
agendarum veterum adhibeantur. In quas tamen si
1701quid irrepsit, quod causam dari possit superstitioni,
tolla- 1702tur.
Altaria, vestes Sacerdotum, vasa Ecclesiae, vexilla,
1703item cruces, candelae, imagines retineantur in Ecclesia. Sed
1704ita tamen, ut sint monimenta, nec cultus Latriae in hoc
ge- 1705nus
transferatur, nec ad imagines et statuas supersticiose
1706concursus fiant.
1707Horae item Canonicae, et illa pia Psalmodia, quam
1708nobis Apostolus ipse commendavit, ex Ecclesiis minime
[Blatt: 25v ] 1709tollantur. Et ubi sublatae sunt, restituantur, maxime vero
1710de tempore et Dominica, et aliis vetustis et solennioribus
1711festis.
1712Quae autem de Sanctis adiecta sunt, ad ea, quae in
ve- 1713teri
de Sanctis communi posita sunt, revocanda, et sicubi
1714modum excedunt corrigenda videntur.
1715Vigiliae item et exequiae mortuorum, de more
ve- 1716teris
Ecclesiae celebrentur. Esset enim immane, in Ecclesia
1717nullam illorum memoriam retinere, quasi animae ipsorum
1718una cum corporibus interierint.
1719Festi item dies ab Ecclesia recepti retineantur, si non
1720omnes, tamen praecipui. Dominicae dies, Natalis
Domi- 1721ni,
Circumcisio Domini, Epiphania, Palmarum, Pascha
1722cum duobus diebus sequentibus, Ascensio Domini,
Pen- 1723tecoste
cum duobus diebus sequentibus, Corporis
Chri- 1724sti.
Festi item dies beatae Mariae virginis, et sanctorum
1725Apostolorum, Sancti Ioannis Baptistae, Mariae
Magda- 1726lenae,Stephani, Laurentii, Martini, Michaëlis, omnium
1727Sanctorum. Et apud singulas Ecclesias eorum Sanctorum,
1728qui ibidem singulares Patroni habentur, ut in eisdem
San- 1729ctorum
festis Deum in Sanctis honoremus, nosque ad
imi- 1730tationem
ipsorum excitemur, et desideremus orationibus
1731ipsorum adiuvari, et meritis associari.
1732Dies item rogationum ante Ascensionem Domini,
1733et Litania in die S. Marci, et per annum aliae consuetae
1734Processiones pro veteri more observentur, Similiter in
1735hebdomada sancta, et circa reliqua Ecclesiae festa debitae
1736solennitates adhibeantur, et in vigilia Paschae et
Pente- 1737costes
aqua Baptismalis per omnes Ecclesias Parochiales
1738solenni benedictione praeparetur.
1739Ac cum abstinentia carnium, quae non
abominatio- 1740nis,
sed temperantiae causa suscipitur, per se bona et ad
car- 1741nem
castigandam apta sit, ac etiam publica utilitas
postu- 1742let,
ut certis temporibus a carnibus abstineamus, cum
1743alias pecora ad assiduum carnium esum sufficere vix
pos- 1744sint,
mos et institutum veteris Ecclesiae diebus ieiuniorum,
[Blatt: 26r ] 1745feria sexta, et sabbato a carnibus abstinendi, retineatur.
1746Hanc enim abstinentiam Ecclesia ex nulla superstitione
1747suscepit, quae a cibis quibusdam, certis temporibus
absti- 1748net,
non ob ullam ciborum immundiciam (sciens omnia
1749munda esse mundis, et nihil inquinare hominem, quod
1750per os ingreditur) sed ad edomandam carnem, ut anima
1751a pravis cupiditatibus, et malis motibus melius
humilie- 1752tur.
Eamque abstinentiam praecipue diebus feriae sextae et
1753sabbati indixit, ut homines ad cultum Deo debitum
per- 1754solvendum,
ad auditionem verbi Dei, et ad sacrosanctae
1755Eucharistiae perceptionem (quae olim frequentior diebus
1756Dominicis servabatur) hac biduana abstinentia
praepa- 1757rati,
magis idonei ac digniores accederent, et ut hac
vo- 1758luntaria
castigatione quasi cum Christo (cuius passionis
1759memoria his diebus potissimum a fidelibus recolitur)
car- 1760nem
suam crucifigerent, Consueta etiam Ecclesiae ieiunia
1761observentur, sed ita tamen ut non astringantur, quos
ne- 1762cessitas
excusat, quales sunt, qui gravioribus laboribus
ex- 1763hauriuntur,
et peregrinantes, Item gravidae mulieres,
la- 1764ctantes,
pueri, senes, aegroti.
1765Nec improbetur benedictio earum rerum, quae
Ex- 1766orcismis
et orationibus ad usum hominum praeparantur,
1767dummodo operationes, quae inde nascuntur, non rebus
1768ipsis, sed divinae virtuti tribuantur, et caveatur, ne eaedem
1769ad ullum incantationis aut superstitionis genus
transfe- 1770rantur.
1771Et quanquam cum Apostolo sentiendum est, eum
1772qui coelebs est, curare quae sunt Domini etc. eoque magis
1773optandum multos inveniri Clericos, qui cum coelibes sint,
1774vere etiam contineant, tamen cum multi qui ministerii
Ec- 1775clesiastici
functiones tenent, iam multis in locis duxerint
1776Uxores, quas a se dimittere nolint, super ea re generalis
1777Concilii sententia expectetur, cum alioqui mutatio in ea
1778re, ut nunc sunt tempora, sine gravi rerum perturbatione
1779modo fieri non possit.
1780Illud tamen negandum non est, etsi Coniugium per
[Blatt: 26v ] 1781se honorabile est, iuxta scripturam, eum tamen qui non
1782ducit uxorem, et vere continet, melius facere, secundum
1783scripturam.
1784Eadem est ratio usus Eucharistiae sub vtraque specie,
1785cui multi etiam assueverunt, et ab eo avelli, sine gravi
re- 1786rum
motu, hoc tempore non possunt. Et quia Concilium
1787Oecumenicum, cui omnes Imperii status se submiserunt,
1788proculdubio piam et sollicitam curam adhibebit, ut in
1789hoc casu conscientiis multorum, et publicae tranquillitati
1790optime consulatur, qui usum utriusque speciei ante hac
rece- 1791perunt,
eumque relinquere nolunt, super ea quoque re
delibe- 1792rationem
et sententiam Oecumenici Concilii expectent.
1793Hi tamen qui utriusque speciei usum amplectuntur,
il- 1794Iam
inveteratam sub una specie communicandi
consuetu- 1795dinem
reprehendere non debent: nec alteri alteros
pertur- 1796bent,
donec super ea re Concilium Oecumenicum decreverit.
1797Et quanquam Sacramentum Eucharistiae sub utraque
1798specie institutum est, non tamen sentiendum est, Christum 1799in carne dividi, contra quam scriptura divinitus inspirata
1800tradit, sed sub singulis speciebus integrum contineri.
1801Ac quoniam in Sacramento Eucharistiae est verum
1802Christi corpus, et verus Christi sanguis, in hoc
Sacramen- 1803to
Christum merito adorari debere.
1804Item, Sacramentum Eucharistiae semel verbo Christi 1805consecratum, etiamsi asseruetur diutius, tamen
Sacramen- 1806tum,
et corpus, et sanguinem Christi remanere, donec
su- 1807matur.
1808Quae vero ad disciplinam Cleri et populi pertinent,
1809videntur cum primis necessaria esse, ad tollenda ex
Eccle- 1810siis
scandala, quae dant magnam causam horum temporum
1811perturbationi, id quod res ipsa loquitur. Itaque si quam
Ec- 1812clesiis
utilem Reformationem Caesarea Maiestas
procura- 1813verit,
tantum abest ut quisquam sanctae Religionis et
pub- 1814licae
tranquillitatis studiosus, repudiare eam velit, ut
om- 1815nes
etiam pro ea citius promovenda et procuranda
Caesa- 1816ream
Maiestatem obnixe et humillime precari debeant.
[Blatt: 27r ] 1817ET nos Carolus Romanorum Imperator, etc.
Reco- 1818gnoscimus
hanc supra positam consultationem eam
1819esse, de qua in nostro et Imperii recessu, huius hic
Augu- 1820stae
celebrati conventus mentio habetur. In cuius rei
te- 1821stimonium
Sigillum nostrum Caesareum huc appendi
1822iussimus. Datum in nostra et Imperii Civitate Augusta
1823Vindelicorum, die ultima Mensis Iunii, Anno post
na- 1824tum
Christum, Millesimo, quingentesimo, quadragesimo
1825octavo, Imperii nostri vicesimo octavo, et Regnorum
no- 1826strorum
tricesimo tertio.
1827CAROLUS.
1828Ad mandatum Caesareae et
1829Catholicae Maiestatis
pro- 1830prium.
1831Sebastianus Archiepiscopus
Mo- 1832gunt.
per Germaniam
Archican- 1833cellarius,
etc. subßt.
Augsburger Interim (15. Mai / 30. Juni 1548) - VD16 D 953. Benutztes Exemplar: München, BSB, Sign. 2 H.ref. 28 m (Lateinischer Text), bearb. v. Andreas Zecherle, in: Europäische Religionsfrieden Digital, hg. von Irene Dingel und Thomas Stäcker, URL:
https://purl.ulb.tu-darmstadt.de/vp/a000008-0128(09.10.2024)Zitiervorschlag kopierenAbbrechen